De boekverbranding die niet doorging - Het proces rondom Kafka's nalatenschap

Bij zijn voortijdige dood in 1924 droeg Franz Kafka zijn vriend en collega-schrijver Max Brod op al zijn papieren te verbranden. Wat Herr Brod vervolgens niet deed. In plaats daarvan nam Brod wat hij van Kafka erfde mee naar Tel Aviv toen hij in 1939 voor de nazi's vluchtte. Aan Brod hebben we de postume publicatie te danken van o.a. Der Prozess en Das Schloss.

Wat er nu nog aan documenten over is, wat de inhoud ervan is en, nog belangrijker, wat zich waar precies bevindt, is volslagen onduidelijk. Wat de nazi's nog aantroffen en meenamen is onvindbaar gebleken. Brod zelf liet in 1968 alles na aan zijn secretaresse, Esther Hoffe, die als een tijger de papieren bewaakte in haar appartement en daar in 1980 voor het laatst een onderzoeker toeliet. Na haar overlijden op de ongelooflijke leeftijd van 101 jaar namen haar twee dochters het stokje even ferm over.

In een fascinerend artikel beschrijft The New York Times het getouwtrek tussen verschillende landen, archieven en instanties om inzage in en bezit van de papieren. De twee dochters die op de rechtszitting verschijnen, worden daarbij omschreven als wereldvreemde kattenvrouwtjes, die voorlopig niet buigen voor de internationale druk. Ze weigeren alle contact met de pers. Het artikel beschrijft hoe de auteur zelf een poging waagt tot een bezoek aan het enigmatische appartement waar wel degelijk iemand aanwezig is maar waar niet wordt opengedaan. De auteur vraagt zich af met welke doorkeepers ze nog meer rekening moeten houden, zoals bijvoorbeeld Brod zelf, om te besluiten met: 'Maybe there is no Kafka beyond Brod.' Als dat niet kafkaësk is. 

De SLAA organiseert samen met het Goethe Instituut twee Kafka-lezingen op 12 en 13 oktober a.s. in Amsterdam. Zo buigt o.a. Midas Dekkers zich op 12 oktober over de vraag in wat voor insect de hoofdpersoon in Die Verwandlung nou eigenlijk veranderd zou zijn. De lezing van 13 oktober is gewijd aan Der Prozess, Kafka's beroemdste roman uit 1925, waarin de hoofdpersoon in een uiterst ondoorzichtige rechtszaak belandt en te maken krijgt met hopeloze bureaucratie en deuren die maar gesloten blijven. Sounds familiar?

Bron(nen): The New York Times SLAA Amsterdam