Geert Wilders doet, wat Wouter Bos ook deed: weglopen

Dirk Jan van Baar vindt het iets te makkelijk om te roepen: "Het CDA had dit kunnen weten". In de formatie waren immers andere opties vergeefs geprobeerd. En dat weglopen van Geert Wilders? Niet te hard schelden. Het is een kopie van wegloopgedrag  van Wouter Bos. Onbetrouwbaar zijn is niet het monopolie van Wilders!

De val van het kabinet-Rutte heeft bij tegenstanders uiteraard leedvermaak gewekt. 'I told you so', klinkt het overal, waarbij het weglopen van Geert Wilders als bewijs van zijn onbetrouwbaarheid geldt en de onbetrouwbaarheid van populisten in het algemeen. Maar Wilders heeft niets anders gedaan dan wat Wouter Bos twee jaar geleden deed: Weglopen. Daarbij gebruikten beide heren zelfs gelijke argumenten. Wilders had naar eigen zeggen zijn rug recht gehouden. Bos liet zich in 2010 in de eigen partij vieren als de man die ruggengraat had getoond ('eindelijk', zeiden sommigen erbij). Daarbij regeerde Wilders niet eens, hij gedoogde en stopte daar zaterdag mee. Bos daarentegen was minister van Financiën. Hij liet het kabinet-Balkenende IV niet alleen vallen tijdens een diepe financiële crisis en aan de vooravond van nog grotere problemen rond de euro, maar hij liep ook weg uit Uruzgan, en liet daarmee het westers bondgenootschap in de steek. Allemaal voor binnenlands partijpolitiek gewin. Wilders deed dat ook. Deze blijkbaar reeds vergeten voorgeschiedenis is van belang, want het verklaart waarom het CDA met Wilders in zee ging. Natuurlijk is er 'het gelijk van Ab Klink', die na eerst ook met de PVV te hebben onderhandeld haarfijn voorspelde dat Wilders wel de regering naar zijn hand zou kunnen zetten, maar langs de zijlijn volop op het orgel zou gaan en in de peilingen zou blijven groeien. Zo ging het ook. Geert met zijn roeptoeter en twitter bleef het goed doen in de peilingen, terwijl het CDA dat zo deemoedig naar de eigen achterban had geluisterd die in provincies als Limburg voor een groot deel met de PVV in zee wilde gaan wegzakte. Iedereen roept nu - Doekle Terpstra voorop - dat Maxime Verhagen, toch al een politiek kronkeldier die altijd last van z'n rug had, het CDA en het land deze lijdensweg had moeten besparen. Dat lijkt mij onzin. In de eerste plaats kwam het CDA bij de formatie in de zomer van 2010 pas weer in beeld nadat Paars-plus was mislukt. In de tweede plaats blokkeerde de PvdA de weg naar een middenkabinet van de oude partijen om de PVV buiten de poort te houden. Misschien goed dat het er niet gekomen is, maar dan kun je Verhagen niet verwijten dat hij zich sterk heeft gemaakt voor samenwerking met de PVV. De verkiezingsuitslag (nooit onbelangrijk) ging in die richting, de PvdA mocht wat het CDA betreft niet worden 'beloond' voor het weglopen eerder dat jaar, en het zou koren op de molen van de agitprop van de PVV zijn als Wilders werd buitengesloten. Het CDA kreeg bovendien evenveel ministerposten als de grotere VVD. Daarbij liep Verhagen niet weg, waar anderen dat wel deden, zogenaamd om hun rug recht te houden. Dat het niet gewerkt heeft, is een andere zaak. Vooral het CDA heeft een hoge prijs betaald en was ongelukkig met deze gedoogconstructie (terwijl 'gedogen' uit het confessionele vocabulaire stamt). Maar om vast te stellen dat de samenwerking met Wilders niet zou werken, moest die wel eerst worden geprobeerd. Twee jaar geleden wisten we nog niet zeker wat we nu met zekerheid wel weten: De PVV is een eenmanspartij, ook met een fractie van vierentwintig Kamerleden en zal nooit een serieus alternatief zal worden. Daar mag vooral de PvdA blij mee zijn, hoewel die partij ook wat te bewijzen heeft. Dat zij de boel bij elkaar kan houden bijvoorbeeld, en nu eens niet wegloopt als het spannend wordt.