PvdA dreigt nu overal buiten te vallen

Dirk Jan van Baar kijkt het met verbazing aan: De coalitie die Jan Kees de Jager in een vloek en zucht smeedde. De PvdA hoort ook in het gematigde politieke midden thuis maar heeft zichzelf nu  buiten spel gezet. "Diederik Samsom, een vroegoude jongen, heeft inderdaad weleens betere dagen beleefd".

Er is met die verre Kunduz-missie blijkbaar toch iets nieuws verwekt. Het onechte kind is nog niet bij de burgerlijke stand aangegeven, maar je zou van de geboorte van het radicale midden kunnen spreken. Een coalitie van VVD, CDA, ChristenUnie, D66 en GroenLinks. Er was een Geert Wilders voor nodig om dit stel bij elkaar te krijgen, en een PvdA – die uit Uruzgan al wegliep – die onder een nieuwe leider de verhoudingen weer eens ouderwets verkeerd taxeerde.

Diederik Samsom, uit de rijen van Greenpeace afkomstig, zag de lichten op rood staan, maar de andere middenpartijen zetten ze op groen. De PvdA zit na het gelegenheidsakkoord dat Mark Rutte en Jan-Kees de Jager met de Tweede Kamer hebben gesmeed nu in hetzelfde kamp als de PVV en de SP. Dat mag je wel een radicale ommezwaai noemen.

Daarbij heeft vooral de VVD zich flexibel getoond. Meer dan GroenLinks, dat enkele voor haar lelijke door Wilders ingegeven plannetjes heeft verijdeld en laat zien dat het ook los kan opereren van de PvdA, heeft Mark Rutte een forse draai gemaakt. Misschien is dit wat het 'radicale midden' het best definieert: het vermogen om over de eigen schaduw heen te springen, de steven razendsnel te wenden, en over links te gaan als het over rechts niet meer gaat. Dit was de klassieke wendbaarheid van het CDA, maar de VVD blijkt het ook te kunnen. De achterban zal wel meegaan.

Het deel dat naar de PVV is overgelopen was al afgeschreven, en 'de economie' is tevreden gesteld met een deal die de aandacht van Brussel en de financiële markten weer in zuidelijke richting (Spanje, Frankrijk) afleidt. Zo gezien is het terecht dat Mark Rutte en Jan-Kees de Jager zichzelf en de Tweede Kamer met een opmerkelijke prestatie feliciteren.

De adders zitten ongetwijfeld in de details, dat zal de komende weken wel blijken. Bij zoveel 'daadkracht' kan dat niet anders. Mijn grootste bezwaar betreft de afspraken over de AOW. Niet alleen fietst het kabinet daarbij door een moeizaam met de vakbeweging bereikt pensioenakkoord heen, maar het is principieel verkeerd om een oudedagsregeling die politiekbestendig moet zijn en bescherming moet bieden tegen de grillen van de wereldmarkt onderdeel te maken van een sociaal-economische uitruil.

Het Nederlandse pensioenstelsel, met de AOW als sober en door de overheid gegarandeerd basispensioen voor iedereen, is maatgevend in de wereld, en ik zie in niet wat er 'bespaard' kan worden door daaraan te morrelen. Dat de Haagse politiek in twee dagen tijd al kans ziet om eerdere plannen over de verhoging van de AOW-leeftijd bij te stellen, doet vrezen dat de AOW geen sociale zekerheid meer biedt, maar een speelbal wordt voor politiek geknutsel. Hier hebben de oppositionele SP en de PVV, die zich nu voor 'onze oudjes' zegt sterk te maken waar zij twee jaar geleden het verzet tegen de verhoging van de AOW-leeftijd als eerste liet vallen, een punt.

Van de PvdA moet je het bij de AOW, kroonjuweel van de eigen partijgeschiedenis ('wij trekken van Drees') en de Nederlandse verzorgingsstaat, ook niet hebben. Die partij dreigt nu overal buiten te vallen. Aan het radicale midden doet zij niet mee, en op de flanken hoort zij niet thuis. Diederik Samsom, een vroegoude jongen, heeft inderdaad weleens betere dagen beleefd.