Gekozen Europese president leidt tot Amerikaanse toestanden: Heerlijk! Een feest

Oud-correspondent Paul Sneijder ziet het wel zitten: Een gekozen Europese president. Dat zal ze leren, al die cynici die klagen over het gebrekkige democratische karakter van de EU. Sneijder: "Europese presidentsverkiezingen: Het lijkt me een feest!"

Duitsland wil dus een gekozen Europese president. Het is slechts één onderdeel van de hervorming, die bondskanselier Angela Merkel en haar minister van financiën Wolfgang Schäuble willen om de Europese Unie van een wisse dood redden. Het versterken van het (democratische) gezag zowel als van de macht van Europa is een cruciale voorwaarde, wil Duitsland voor dat noodlijdende Europa financieel nog verder zijn nek uitsteken.

De Belg Herman van Rompuy mag zich uiteraard nu al de president van de Europese Unie noemen. Maar hij is niet dankzij het stemhokje, maar als gevolg van een weinig democratisch handjeklap tussen de regeringsleiders op het pluche terecht gekomen. Hij versloeg toen ‘onze hoop’ Jan Peter Balkenende. Het was een keuze tussen grijs en nog grijzer. Maar met name oud-president Sarkozy dacht dat hij beter uit de voeten kon met de vloeiend Frans sprekende Belg dan met de ‘stijve Zeeuw’ Balkenende. En zo werd beslist.

Tandem

Inmiddels is Van Rompuy geruisloos aan zijn tweede termijn begonnen. De Europese Raad van regeringsleiders waardeert zijn vindingrijkheid, zijn werklust, zijn bescheidenheid. Zelfs de veel en veel ambitieuzere voorzitter van de Europese Commissie, Barroso, kan met Van Rompuy door één deur.

Vijanden van Europa willen de Belg graag afschilderen als ‘dictator’. Een ‘dictator’ dan met weinig poeha. Hij brengt het liefst zijn weekenden en vakanties door in een piepklein vakantiehuisje aan de Belgische kust, waar hij met zijn vrouw op de tandem toertochtjes maakt.

Maar zou hij ook via het stembiljet de - overigens dik betaalde - baan hebben weten te veroveren? Zullen ze in pakweg Bulgarije ooit vol enthousiasme het bolletje achter de naam Van Rompuy rood kleuren? Die kans daarop is natuurlijk zo goed als nul. Op een paar uitzonderingen na (Tony Blair, Joschka Fischer, Nicolas Sarkozy?) zijn Europese politici alleen bekend in hun eigen achtertuin. En misschien zelfs daar niet eens.

Willen we Europese ‘presidentsverkiezingen’ dan zijn er dus ‘Amerikaanse toestanden’ nodig. En eerlijk gezegd: Het lijkt me een feest. Weg met die gortdroge vergaderbeelden uit Brussel, we zullen Alexander Pechtold in een bezweet overhemd al handenschuddend door de straten van Warschau zien trekken. Angela Merkel valt door de mand, omdat ze toch een verhouding bleek te hebben met haar kapper. Heerlijk.

Overigens, ook de meeste Amerikaanse presidentskandidaten beginnen hun campagne als een ‘Mister Nobody’. Er is minstens een jaar voor nodig om via gewonnen primaries en andere voorverkiezingen naamsbekendheid te krijgen. Amerikanen hebben daarbij het voordeel, dat ze via de nationale tv-zenders elke huiskamer kunnen binnenwandelen.

Op straat

In de lappendeken Europa, met al zijn talen en nationale media, wordt dat dus een heel andere race. Maar als je als Bulgaar de stemmen van Appingedam wil winnen, zal je toch met een verhaal moeten komen dat die benauwde landsgrenzen overstijgt. Het zal hoe dan ook een debat worden over ‘Europa’, niet achter gesloten deuren, maar op straat. En dat is wat Europa natuurlijk het meest ontbeert: een Europees debat over Europa. De kans op een ‘Babylonische spraakverwarring’ is natuurlijk groot, maar beter dat dan een Europa dat z’n burgers liever monddood houdt.

Paul Sneijder