De PvdA pikt het PVV-rapport tegen de euro op

Diederik Samsom is de nieuwe leider van de PvdA en hij heeft all out oppositie tegen het kabinet Rutte aangekondigd. Ook wat betreft de euro? Daar ziet het naar uit. Samsom kan zich daarbij verlaten op het rapport dat Lombard Street Research heeft geschreven in opdracht van de PVV over Nederland en de euro. Zonder het te beseffen heeft de PvdA de economische onderbouwing van dit rapport overgenomen. Met het nieuwe partijstandpunt dat Nederland niet tegen heug en meug het begrotingstekort tot onder de drie procent moet terugbrengen in 2013, volgt de PvdA de analyse van Lombard Street.

Het Londense financiële onderzoeksbureau heeft twee weken geleden twee rapporten voor de PVV uitgebracht. De samenvatting die zoveel publiciteit trok, bevat de argumenten op grond waarvan Wilders kon zeggen dat Nederland er goed aan doet de gulden opnieuw in te voeren. Het achterliggende rapport is alleen op internet beschikbaar en analyseert de oorzaken van de crisis in de eurozone. Dit is een economisch verhaal en Lombard Street neemt hierin een radicaal ander standpunt in dan gangbaar is in het eurodebat. De crisis van de eurozone is volgens de Britse analisten geen begrotingsprobleem maar een probleem van economische onevenwichtigheid.

De wortel van het kwaad ligt volgens Lombard Street niet in de onhoudbare overheidsschulden van de Zuid-Europese landen, zoals de Brusselse (en Duits/Nederlandse) orthodoxie wil. De eurocrisis draait om de tekorten en overschotten op de betalingsbalans van de eurolanden. Duitsland en Nederland hebben overschotten – deze economieën sparen meer dan ze besteden – de Zuid-Europese landen hebben tekorten – ze geven meer uit dan ze verdienen. De oplossing is volgens Lombard Street niet dat tekortlanden drastisch bezuinigen, want dat leidt tot diepere economische krimp, maar dat overschotlanden, Duitsland en Nederland dus, hun economieën stimuleren en meer uitgeven. Dit standpunt is in lijn met een lange Britse traditie. Bij de totstandkoming van het na-oorlogse internationale financiële stelsel in 1944 deed John Maynard Keynes een poging om de verantwoordelijkheid voor de internationale economische stabiliteit bij de overschotlanden – indertijd de Verenigde Staten – te leggen en de verplichtingen tot aanpassing van tekortlanden – toen Groot-Brittannië – te beperken. Het pleidooi van Keynes haalde het niet bij de oprichting van het Internationale Monetaire Fonds. Later, toen de Verenigde Staten zelf een chronisch tekort op hun betalingsbalans kregen, hielden Amerikanen in internationale fora hetzelfde pleidooi: Amerika moest zijn tekort niet terugdringen, overschotlanden (Duitsland, Japan, China) moesten hun vraag stimuleren en munt opwaardren.

Ditzelfde standpunt wordt aangehangen door Martin Wolf, de overschatte columnist van de Financial Times, en de Amerikaanse econoom Paul Krugman. In Nederland klinkt het door in de opvattingen van de hoogleraren Alfred Kleinknecht en Ewald Engelen. En nu dus ook bij de PvdA van Diederik Samsom.

De redenering van Lombard Street gaat als volgt. Duitsland en Nederland hebben de lonen gematigd, de koopkracht onderdrukt en hun concurrentievermogen versterkt. Hun economieën floreren door export. Er is sprake van onderbesteding, de binnenlandse vraag blijft achter. Anders gezegd: een overschot op de betalingsbalans. De spaaroverschotten in deze landen zijn groter dan de overheidstekorten. Dat geld moet ergens naar toe en het stroomt naar de zuidelijke eurolanden, want daar is sprake van het spiegelbeeld: loonstijgingen, spaartekorten, overbesteding, verlies aan concurrentiekracht en handelstekorten. Binnen een muntunie waarin aanpassing van de wisselkoersen is uitgesloten, leidt deze spagaat onherroepelijk tot ontwrichtingen – zie de crisis van de eurozone.

Als dit het probleem is, ligt de oplossing voor de hand: in overschotlanden moeten de lonen omhoog, de koopkracht gestimuleerd. De overheid moet juist niet bezuinigen, maar de bestedingen aanwakkeren. Dit leidt tot hogere economische groei, de overschotten op de betalingsbalans nemen af en – spiegelbeeld – daardoor lopen de tekorten van de andere landen in de muntunie vanzelf terug.

Deze visie van Lombard Street heeft de PVV overgenomen, ook al ontgaan Wilders vermoedelijk de economische finesses van de redenering. Dat is op zich al opmerkelijk: de PVV kiest voor een ouderwets links verhaal: Nederland moet meer besteden. Niet de ‘zondige’ Grieken en Portugezen, maar de zuinige Duitsers en Nederlanders hebben schuld aan de eurocrisis. Opmerkelijker is dat de PvdA het gangbare Nederlandse standpunt dat de eurocrisis een kwestie van gebrek aan begrotingsdiscipline is, heeft losgelaten en de omstreden economische visie van de Britse adviseurs van de PVV heeft overgenomen.