Meester Piet wordt ontslagen en de iPad neemt het over op school

Maurice de Hond pleit voor een nieuwe basisschool – zogenaamde Steve Jobsscholen. Het is een plek waar kinderen zelf mogen bepalen waar ze aan werken, hoe ze eraan werken en ze mogen zelfs beslissen of ze überhaupt wel naar ‘school’ komen. Ze kunnen namelijk overall inloggen via hun iPad en aan de slag gaan.

Is dit het idee van een idealist, of van iemand die totaal geen weet heeft van leerpsychologische en pedagogische processen? Maurice de Hond is toch niet aan het dementeren geslagen?

De befaamde Utrechtse pedagoog M.J. Langeveld spreekt van omgang als interactie plaatsvindt tussen volwassenen onderling of tussen kinderen onderling. Hij omschrijft vervolgens opvoeding als omgang tussen opvoeder en opvoedeling, waarbij met name invloed uitgaat van de opvoeder op de opvoedeling. Een logische redenering. De opvoeder weet meer, heeft meer ervaring, etc. Die meerwaarde kunnen en mogen we niet neutraliseren bij het vormingsproces. De mens is namelijk een animal educandum, een dier dat opgevoed moet worden, ingeleid dient te worden in regelpatronen van de cultuur waarin hij verblijft. Behalve dit pedagogische aspect is bij het vormingsproces ook een leerproces aanwezig. Kinderen behoren namelijk lezen en schrijven te worden geleerd, kennis te hebben van een vreemde taal, iets te weten van de geschiedenis, etc. Deze kennis is noodzakelijk om voorbereid te worden hoe je je in dit leven staande kunt houden.

Ik ben het uiteraard met De Hond eens dat het huidige onderwijs niet deugt.

De schooluitval in het middelbaar onderwijs is in 2008 12%, in het begin van het MBO en HBO zelfs 35% en de werkloosheid onder jongeren zonder startkwalificatie tussen 15 en 23 jaar is 12,2%. Hiermee is overigens tevens aangetoond dat de voorspellende waarde van de Cito-toets niet zo betrouwbaar is als ons wordt voorgeschoteld. Programma’s die schooluitval willen terugdringen zijn bestemd voor leerlingen die de boot hebben gemist.

Iedereen stort zich op deze jongeren: scholen, zorgindustrie, politiek, etc. Het kost de schatkist in 2010 zo’n slordige € 90.000 per leerling. De meeste vroegtijdige schoolverlaters zijn gevolgen van een onderwijssysteem waarin de leerling al lang niet meer centraal staat. Ze zijn slachtoffers van een ondoorgrondelijk mechanistisch mensbeeld en een technocratisch onderwijssysteem waarin het individu geen enkele rol speelt. Veel talent gaat verloren door het strikt door de methode vastgelegde onderwijsmodel. In het onderwijs gaat het dan ook louter om macht en geld. Niet om het kind.

De Hond is echter een exponent van het op hol geslagen vooruitgangsideaal en zet de uitgelezen context waar verantwoordelijkheid wordt geleerd (de pedagogische situatie) onder druk. Hij bezint zich niet over het vormingsidee, waardoor hij het pedagogische en het leerpsychologische vermogen van het onderwijs van tafel veegt. Kinderen nemen hun iPad en kunnen overall inloggen. Hun coaches begeleiden eventueel. Bij wat? Hoe discipline en wilskracht kan worden gestimuleerd, of op welke wijze verantwoordelijk handelen kan worden eigen gemaakt? Van vorming tot individuen die hun plek in het leven weten te veroveren kan op deze manier nauwelijks sprake zijn.

De technocratisch gestuurde Steve Jobsschool richt zich louter op kennisoverdracht en verwaarloost de pedagogische taak in het vormingsproces. Dat is momenteel in het onderwijs ook het geval. In het huidige onderwijs ontbreekt passie bij leerkrachten, er heerst gebrek aan kennis vanwege het lage niveau van de lerarenopleidingen, voeling met de kinderlijke leefwereld lijkt opgedroogd en liefde voor kinderen is nauwelijks aanwezig. Leerkrachten zijn nu al managers geworden, die slechts de methoden hoeven te volgen, maar in de Steve Jobsscholen van De Hond zijn ze helemaal niet meer noodzakelijk. Daar wordt meneer Piet vervangen door de iPad. Klinische omgang. Geen betrokkenheid meer bij het wel en wee van kinderen en jeugdigen. Allerlei onderzoeken tonen echter keer op keer aan dat de kwaliteit van de leerkracht bepalend is voor de kwaliteit van pedagogische processen en van leerprocessen.

Onderwijsvernieuwing heeft niet primair te maken met aanpassing van organisatie, bestuur en beleid, maar meer met het aansluiten bij competenties van het individu. Vorming van het individuele kind moet hand in hand gaan met werken aan een betere gemeenschap. De kwaliteit van het vormingsproces van de jonge mens is immers bepalend voor de kwaliteit van de toekomst. Het onzinnige idee Steve Jobsscholen op te richten brengt eens te meer de waarheid aan het licht zoals de Deense wijsgeer Søren Kierkegaard in 1843 schreef: “Ik praat het liefst met kinderen; van hen mag men hopen dat ze redelijke wezens kunnen worden; maar degenen die dat geworden zijn – God allemachtig!”

Bron(nen): Etienne Kuypers Speakers Academy Boeken Etienne