Wim Kok houdt hartstochtelijk pleidooi voor meer Europese integratie

We zijn het in Nederland zo langzamerhand ontwend, maar er bestaan nog altijd (oud-) politici bij wie het interne kompas niet met alle windrichtingen meedraait. Bij wie niet de waan van de dag, maar engagement en visie de leidende beginselen zijn om mensen aan te spreken. Zo iemand die, ouder en wijzer, publiekelijk zijn nek uitsteekt is Wim Kok, oud-premier en oud-minister van Financiën. Afgelopen donderdag hield Kok in Den Haag een inleiding op een bijeenkomst georganiseerd door het dagblad Trouw en het Montesquieu Instituut. Hij sprak over Europa en de schuldencrisis van de eurozone, uitte zijn diepe zorgen over de Europese ontwikkelingen, maar hield ook een hartstochtelijk pleidooi voor meer Europese integratie en een ‘stevig politiek dak op het Europese huis’.

Hij zette zich af tegen de gemakkelijke euroscepsis die gemeengoed is geworden in brede lagen van de Nederlandse politiek, ook binnen zijn eigen partij, de PvdA. ‘Wie verder kijkt dan zijn neus lang is, onderkent dat Europa aan mondiale relevantie inboet door de crisis en de opkomst van nieuwe economische en politieke krachten (in de wereld). Geen enkel Europees land is in zijn eentje in staat daar tegenop te boksen, zelfs Duitsland niet.’

Kok verwacht dat Frankrijk en Duitsland, ook na de waarschijnlijke verkiezing van François Hollande tot president van Frankrijk, de leiding zullen blijven houden bij de aanpak van de Europese crisis. ‘Daar kunnen we over mopperen wat we willen, maar een ding is duidelijk: als het tussen Duitsland en Frankrijk niet botert, dan staat Europa er pas echt slecht voor.’ Door de schuldencrisis staan de Europese landen voor de dubbele taak om de uit het lood geslagen overheidsfinanciën op orde te krijgen en de economieën toekomstbestendig te maken. Die tweeslag brengt grote spanningen met zich mee, erkende hij, hervormingsmaatregelen en bezuinigingen vergroten de sociale en politieke instabiliteit. Kok vroeg zich af hoe groot de spankracht van samenlevingen, de legitimatie van politieke partijen en de geloofwaardigheid van de parlementaire democratie in Europa zijn om de enorme spanningen van bezuinigingen en hervormingen te kunnen dragen. Daarbij had hij het niet alleen over Griekenland of Spanje, ook over Nederland.

Het perspectief is onafwendbaar: vergrijzing, lagere groei, opkomst van nieuwe economieën en onbetaalbare tekorten dwingen Europa tot hervormingen van de verzorgingsstaat en maatregelen om de welvaart in de toekomst zeker te stellen. Kok: ‘Niets doen verhoogt de prijs en de tragiek is dat juist de zwakkeren daardoor het zwaarst worden getroffen. De rest van de wereld heeft echt niet veel geduld met ons.’ Hier klonk de waarschuwing van een oude rot die zijn verre opvolger als regeringsleider én eigen partijgenoten goed tot zich moeten laten doordringen.