Politieke kloof tussen arm en rijk groter: SP en PVV profiteren

Opinieleider Maurice de Hond ziet steeds grotere tegenstellingen onder de kiezers. Mensen met lage inkomens en lage opleiding stemmen masaal op SP en PVV. En ze blijven hun partij ook trouw. De PVV verliest amper sinds de kabinetscrisis en de SP is weer de grootste partij. Nog een conclusie: Geen van de mogelijke regeringscombinaties haalt een meerderheid. Raakt de politiek verlamd na de verkiezingen van 12 september? Verkiezingen van 12 september worden heel spannend: Is er wel een coalitie mogelijk?

De tegenstellingen binnen het electoraat worden groter. Direct na het sluiten van het bezuinigingsakkoord leek dat wat minder te zijn, maar die tegenstellingen nemen nu alleen maar meer toe. Met de grote kans dat bij de verkiezingen in september die tegenstellingen verder toenemen.

Na de val van het kabinet is in de media en door veel politici de verwachting geuit dat de kiezers Wilders/PVV wel fors zou afstraffen voor zijn "weglopen". Maar wat ik al veel vaker heb vastgesteld: Men redeneert vanuit de eigen opvattingen (doorgaans zelf een hogere opleiding en hogere of midden inkomen).

Het overgrote deel van de kiezers van de PVV (en dus met name de kiezers met lagere opleiding en middeninkomen) steunen Wilders en de PVV. Daarom staat de PVV nu op 20 zetels, 1 meer dan vorige week en maar 4 onder die van de vorige verkiezingen.

De grote tweedeling in het electoraat komt vooral de SP ten goede. Hoewel die partij deze week 1 zetel daalt, staat het op 29 zetels, 14 zetels meer dan in 2010.

De ontwikkelingen na de val van het kabinet hebben de VVD niet echt goed gedaan. Deze week verliest deze partij 2 zetels en daalt naar 28 zetels, ongeveer 4 zetels minder dan voor de val van het kabinet.

Dat lijkt samen te vallen met het feit dat beduidend minder VVD-kiezers inmiddels positief zijn over het bezuinigingsakkoord dan 2 weken geleden en de verkiezingsstrijd bij het CDA. D66 is weer 1 zetel gestegen en staat nu op 18 zetels. Die partij is onder dezelfde groep kiezers (hoge opleiding en hoog inkomen) een duidelijke concurrent van de VVD.

De verkiezingsstrijd binnen het CDA heeft geleid tot een stijging van die partij in de peiling met 2 zetels. Met name zien we meer CDA-kiezers die tussen 2010 en nu weg waren gelopen, maar nu toch aangeven CDA te kiezen. Wellicht zal het de komende twee weken bij de tweestrijd tussen Van Haersma Buma en nummer 2 nog meer stijgen.

Er is een groot verschil in politieke voorkeur is tussen de kiezers met hoge en lage opleiding en tussen kiezers met een hoog gezinsinkomen en met een laag gezinsinkomen. Onder kiezers met een lage opleiding stemt bijna de helft (48%) SP of PVV, terwijl bij kiezers met hoge opleiding dat 13% is. VVD en D66 scoren bij kiezers met hoge opleiding 40% en bij kiezers met lage opleiding 19%.

De "Lente"-coalitie (v/h Kunduz-coalitie) is vooral een coalitie van mensen met een hoge opleiding dan met een lage opleiding. Onder de eerste groep scoort die combinatie 69% en de laatste groep 31% ! Ook Paars Plus laat een min of meer vergelijkbare cijfers zien.

Bij het kenmerk "inkomen van het huishouden" zien we min of meer vergelijkbare trends. Maar omdat de PVV onder de lage inkomens minder sterk is dan onder de middeninkomens ziet het patroon er wat anders uit. Bijna een derde van de kiezers met een hoog inkomen stemt VVD en bijna een derde van de kiezers met een laag inkomen SP.

Beide partijen zijn voor wat betreft dit kenmerk een sterke tegenpool. Want onder de kiezers met een laag inkomen scoort de VVD maar 7% en onder de kiezers met een hoog inkomen scoort de SP 7%. Ook hier zien we dezelfde verschillen bij de "Lente"-coalitie en bij Paars Plus. Alleen daar zijn de verschillen minder groot als bij de factor opleiding. Dergelijke grote verschillen waren er vroeger niet. Zowel PvdA als CDA, heel lang de grootste partijen, overbrugden kiezers met hogere en lagere opleiding.

Zoals de uitslag van vandaag laat zien, wordt heel spannend of er op 12 september überhaupt een van de vier meest waarschijnlijke regeringscoalities een meerderheid zal behalen. En zelfs als dat wel het geval is, lijkt de kans groot dat een nieuwe regering wederom een heel kleine meerderheid zal hebben.

Maurice de Hond