Afvallen? Onze eigen hersenen werken ons tegen

Ivan Wolffers, arts en publicist, over onze hersenen die ons ernstig tegenwerken als we weer eens (vergeefs?) proberen af te vallen. Wolffers: "We zijn gemaakt om als er energierijke voeding in de buurt is die snel naar binnen te werken als reserve voor zware tijden". Worden kinderen die veel vet eten later vaker dik?

Een gezond gewicht? Het is niet zo gemakkelijk omdat er zoveel factoren een rol spelen en we ten onrechte denken dat het aan één ding ligt. Dus dan proberen we het een tijdje door te gaan hardlopen. Of we volgen een paar maanden een dieet. Maar zo simpel is het niet, want het enige dat echt voor iedereen helpt is een integrale aanpak waarbij alle factoren zoveel mogelijk aan te pakken.

Daar komt nog iets heel anders bij. Onze hersenen werken ook nog eens behoorlijk tegen. We zijn gemaakt om als er energierijke voeding in de buurt is die snel naar binnen te werken als reserve voor zware tijden en daarom krijgen we een dopamine uitstoot door zoet en vet. Het is niet zo vreemd dat deskundigen spreken over eetverslaving. Ook bij gokken is er sprake van dopamine in het beloningencentrum van de hersenen. Een vergelijkbaar mechanisme, een vergelijkbare verslaving.

Maar onderzoekers van de Harvard universiteit suggereren in een publicatie in Nature Neuroscience dat ook de nieuwvorming van zenuwweefsel in de hersenen nog een rol kan spelen bij hoeveel we eten. Aangenomen werd dat nieuwvorming van zenuwen alleen plaats vond in de hippocampus, betrokken bij het geheugen, en de bulbus olfactorius, welke een rol speelt bij het reukvermogen. Uit het nieuwe onderzoek blijkt dat de hypothalamus – betrokken bij een reeks lichaamsfuncties zoals slaap, lichaamstemperatuur, honger en dorst - ook nieuwe zenuwen maakt.

Wat voor functie hebben die nieuwe zenuwcellen? Uit eerder onderzoek was gebleken dat jonge dieren die op een dieet met veel vet gezet werden een grotere kans hebben op overgewicht en metabool syndroom als ze ouder zijn. Zou er samenhang kunnen zijn? Daarvoor werd nu net dit onderzoek gedaan. Als jonge dieren gewoon voedsel kregen dan was er niets bijzonders aan de hand als de dieren ouder waren, maar als ze steeds vet voedsel kregen dan verviervoudigde de aanmaak van nieuw zenuwweefsel, met alle gevolgen van dien: ze werden dikker als volwassenen.

Als de onderzoekers het nieuwe zenuwmalen kapot straalden dan werden de dieren aanzienlijk minder dik. Dat suggereert dat die nieuwe zenuwen een rol spelen in het regelen van vet- en energieopslag. Heeft dat gevolgen voor mensen? Je kunt maar niet zo maar een onderzoek met muizen ook van toepassing verklaren op mensen. Maar zou er een zelfde mechanisme werkzaam kunnen zijn?. Dat de kinderen die van jongs af aan volgestopt worden met energierijke voeding daardoor dikkere volwassenen worden? Dat hun hersenen onrepareerbaar veranderen?

Uitdaging voor meer onderzoek zou je zeggen, maar zullen we op de uitkomsten wachten? Het lijkt me ook zonder zo´n onderzoek belangrijk om goed voor onze kinderen te zorgen. Weg met al die nodeloze extra´s, veel verse groente en fruit. We weten dat we op die manier het beste voor onze kinderen zorgen.