In 1915 won Atatürk - van Churchill

Samenleving
vrijdag, 19 maart 2010 om 00:00
welingelichtekringen header 1
Turkije viert deze week de 95-jarige overwinning in de slag bij Gallipoli, het grootste wapenfeit van het Ottomaanse Rijk tijdens de Eerste Wereldoorlog. Er kwamen tienduizenden soldaten bij om en naast de huidige Turkse legerleiding was ook premier Erdogan aanwezig om de gevallenen te eren.
Symbolisch een gebeurtenis van groot belang, want het Turkse leger beschouwt zich als bewaker van de seculiere Turkse staat en over de ambities van de huidige Turkse islamitische regering bestaat nogal wat argwaan. De slag bij Gallipoli, vlakbij bij het stadje Canakkale aan de andere kant van de Hellespont, markeerde de opkomst van Moestafa Kemal, onder wiens leiding de Turkse troepen stonden en die later als 'Atatürk' (vader van de Turken) als een van de groten van de twintigste eeuw de geschiedenis zou ingaan. Hij is de laatste van de grote hervormers van de vorige eeuw die nog op zijn sokkel staat. De overwinning werd behaald op de geallieerden (de Britten en de Fransen), die met hun schepen de Turkse zeestraten dachten te kunnen veroveren, het zieltogende Ottomaanse Rijk dat de kant van de Duitsers had gekozen uit de oorlog hoopten te stoten, en een verbindingsroute naar de geïsoleerde bondgenoot Rusland wilden scheppen. Het briljante plan, in het Westen bekend als het Dardanellenavontuur, mislukte grandioos. Het betekende bijna het einde van de carrière van de bedenker en pleitbezorger van dit plan, een andere grootheid uit de twintigste eeuw, ene Winston Churchill.
De slag bij Gallipoli is niet alleen een belangrijke vormende ervaring voor het Turkse nationalisme. Wie de stranden bij Gallipoli bezoekt, stuit daar ook op vele Australiërs en Nieuw-Zeelanders. Zij vochten aan geallieerde zijde mee, aan de kant van het Britse Rijk, en de vele vaak jonge bezoekers weten er nog alles van. Ook Australië en Nieuw-Zeeland, perifere gebieden met echte vechtersbazen, zijn via de (verloren) slag om de Turkse zeestraten met Europa verbonden.