Befehl ist Befehl

Zwitserland geeft soms blijk van een ijzingwekkende rechtlijnigheid, waar de Hollandse zwabberaar versteld van staat. Jaren geleden hoorden we het verhaal van een Zwitserse grenswachter die in oorlogstijd soms een joodse vluchteling binnenliet, achterna gezeten door de nazi's. Een held? Integendeel, de man werd na de oorlog uit zijn functie ontheven, want hij had de wet overtreden. Ambteloos sleet hij zijn dagen en hij ontving niet 1 cent aan staatspensioen.
Dit zijn interessante verhalen, want ze leren hoe op 1 continent mensen heel verschillend kunnen zijn, ook al leven ze hemelsbreed maar enkele 100-den kilometers van elkaar. Als we ons een sideline mogen verloorloven: het is ons een raadsel hoe sommige mensen altijd weer vreemde volkeren ophemelen. Hoe kun je nou houden van mensen waar je hoegenaamd niets mee deelt? Allemaal valse en zelfs gevaarlijke romantiek, lijkt ons. Als het ene volk het andere volk niet om zeep brengt, is er al heel wat bereikt - de rest is meegenomen. Maar nu terug naar onze favoriete krant uit Zürich. Daar lezen we vandaag een stuk dat heet: 'Späte Rehabilitierung für Tessiner Oberst Mario Martinoni.' Martinoni uit Ticino was tijdens de oorlog werkzaam in het Italiaans-Zwitserse grensstadje Chiasso en daar dreigde in april 1945 een invasie van Duitse troepen. Het ging om 300 man die bang waren dat ze door partizanen te pakken zouden worden genomen. Ze vroegen toestemming om Zwitserland binnen te mogen, maar dat was ten strengste verboden. De Duitsers dreigden daarop de boel plat te schieten en toen beging Martinoni een onvergeeflijk fout: hij trad eigenhandig op! Hij nam contact op met verder gelegerde Amerikanen en voer daartoe in een auto met een witte vlag naar het nabijgelegen Como. Daar kwam een Amerikaanse officier hem te hulp en dat leidde tot capitulatie van de 300 Duitsers.
Was Martinoni nu een held omdat hij had verijdeld dat Chiasso met de grond gelijk was gemaakt? Hoeveel doden had hij wel niet weten te voorkomen? Niks mee te maken, zo luidde de officiële lezing. De Zwitserse legerleiding verweet hem eigenhandig optreden en hij werd onmiddelijk bij zijn eenheid weggehaald en uit zijn functie ontheven. In 1981 stierf hij op de leeftijd van 85 jaar.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat woensdag tijdens een ceremonie een gedenkteken in Chiasso is onthuld ter nagedachtenis aan deze gebeurtenis. Noem het een late rahabilitatie. Die - en dat scheelt gezien de dood van de hoofdpersoon - de gierige Zwitsers gelukkig geen cent aan smartegeld hoeft te kosten.

Bron(nen): Neue Zürcher Zeitung