Eindelijk weten we hoe gigantische prehistorische haai eruitzag en wat hij at

De afgelopen tien jaar zijn in kleine steengroeven in het noordoosten van Mexico complete skeletten gevonden van de Ptychodus, een enorme haai die 105 tot 75 miljoen jaar geleden in de wereldzeeën zwom. Het was lang een puzzel om erachter te komen hoe het dier er werkelijk uitzag, maar dat is nu bekend.

“Het uiterlijk van het dier was tot nu toe een mysterie doordat het bijna twee eeuwen lang aan volledig materiaal ontbrak”, zegt dr. Romain Vullo van de Universiteit van Rennes. “De ontdekking van de nieuwe exemplaren uit Vallecillo maakt de lichaamsvorm en anatomie van deze uitgestorven haai duidelijk.”

Professor Michael Coates van de Universiteit van Chicago, die niet bij het werk betrokken was, zegt dat de nieuwe fossielen fantastisch zijn. “De Ptychodus is lange tijd een klassiek voorbeeld geweest van tanden op zoek naar een lichaam”, zei hij. “En hier hebben we het, met grondige analyses van waar het dier zich in de stamboom van de haai bevindt en een goed inzicht in hoe het past in de mariene ecosystemen van het late Krijt.”

De gevonden skeletten dateren van ongeveer 93 miljoen jaar geleden. Er was een compleet exemplaar bij van een zijaanzicht van de Ptychodus, met daarin niet alleen bijna al zijn skeletelementen, maar ook tanden, bewaarde spierresten en de lichaamscontouren met al zijn vinnen.

Zo konden de wetenschappers ook achterhalen dat het een soort makreelhaai moet zijn geweest, de groep waartoe ook de bekende uitgestorven megalodon en de grote witte haai toe behoren. Verder werd duidelijk dat het dier heel snel kon zwemmen en zich voedde met zeeschildpadden en inktvissen, in plaats van kokkels en andere schelpdieren zoals eerder werd gedacht. De Ptychodus was vermoedelijk wel iets kleiner dan eerder onderzoek uitwees, namelijk zo'n 9,7 meter, wat nog altijd groter is dan de huidige grote witte haai. 

Tenslotte zijn de onderzoekers ook meer te weten gekomen over het uitsterven van de haaien. Dat was waarschijnlijk een gevolg van de concurrentie met andere dieren, zoals grote waterreptielen, die het op dezelfde prooien gemunt hadden als de Ptychodus.

Dat is belangrijke informatie, omdat op dit moment meer dan een derde van alle haaien met uitsterven wordt bedreigd, legt expert Patrick Jambura uit in The Guardian. “De Ptychodus biedt ons een spiegel die laat zien wat er zal gebeuren met grote toproofdieren zoals de witte haai als wij, hun belangrijkste concurrent, ons gedrag niet aanpassen”, zei hij.