Lanzmanns documentaire 'Shoah' in de VS opnieuw vertoond

De documentaire Shoah zal, vijfentwintig jaar na de première, opnieuw in de VS te zien zijn. Maker Claude Lanzmann juicht het initiatief toe en benadrukt dat de film, in tegenstelling tot Europa, in de VS in de vergetelheid was geraakt. Naar zijn idee werd zijn documentaire weggedrukt door commerciële en sentimentele successen als 'Schindler's List' van Spielberg.

De joodse Lanzmann (1925) publiceerde in 2009 zijn (zeer leesbare) memoires Le Lièvre de Patagonie die volgend jaar in Nederlandse en Engelse vertaling zullen verschijnen. In het boek verhaalt Lanzmann over zijn jeugd, zijn deelname aan het Franse verzet, zijn omzwervingen in Oost-Duitsland en (op jacht naar een bloedmooie verpleegster) in Noord-Korea. Ook beschrijft hij uitgebreid zijn contacten met Sartre en de Beauvoir (met wie hij een verhouding had) en met de nodige celebrities uit de hele wereld. Lanzmann is een man met vele gezichten.

Zijn boek gaat echter vooral over de elf jaar die hij nodig had om een documentaire te maken over de Holocaust. Lanzmann koos er daarbij niet voor om van historische beelden gebruik te maken, maar interviewde overlevenden om hun ooggetuigenverslag vast te leggen. Hij spoorde oud-nazikopstukken op (die vaker wel dan niet in relatieve vrijheid leefden) om ze, soms onder valse voorwendselen of met een verborgen camera te interviewen en te filmen. Ook krijgt hij de oud-machinist die de deportatietreinen naar concentratiekamp Treblinka moest rijden, zover de rit nogmaals te maken. Het is een van de beklemmendste scènes in de documentaire (zie trailer).

De ruim negen uur durende film Shoah kwam uit in 1985 en maakte een verpletterende indruk. 'Shoah' geldt als monumentaal en baanbrekend voor de manier waarop de Holocaust voortaan verbeeld zou worden. In 1986 was Nederland het eerste land dat de documentaire uitzond.

Bron(nen): New York Times Le Figaro Spiegel International