Wat als Geert zijn zin krijgt? Een crisis van onvoorspelbare omvang

Wilders hanteert 'aanvechtbare redenering"

Voor wie het nog niet wist: Geert Wilders, de politieke leider van de PVV, wil dat Nederland de gulden opnieuw invoert. ‘Wij willen de baas zijn over onze eigen munt, geef de gulden terug aan de Nederlanders’, zei hij bij de presentatie van het rapport over de terugkeer van de gulden.

Verrassend? Niet echt. Opmerkelijker was het geweest als de PVV-leider had geconcludeerd dat Nederland bij nader inzien de gulden juist niet zou moeten herinvoeren.

Voor de onderbouwing van de stelling ‘terug naar de gulden’ had de PVV Lombard Street, een Brits financieel research bureau, ingehuurd. Lombard Street staat in Londen bekend als een virulente tegenstander van de euro en Charles Dumas, de directeur van Lombard Street, is een welbespraakt vertolker van die opvatting. Haast triomfantelijk begon hij de presentatie van het rapport ‘The Netherlands and the euro’ met de vaststelling ‘Wij zijn euro-sceptici, we voorspelden dat het niet zou werken en het heeft niet gewerkt.’

Daarmee was de uitkomst een invuloefening.

Twee punten moet je Wilders nageven. Ten eerste heeft hij Lombard Street in de gelegenheid gesteld de diepgewortelde Britse weerzin tegen de euro nog eens uitvoerig op te schrijven. Al in 1992 was de toenmalige Britse regering – plus de City – tegen deelname aan de muntunie en de redenering is twintig jaar later niet wezenlijk anders. Ten tweede heeft hij Lombard Street laten analyseren dat er ernstige constructiefouten in de monetaire unie zitten.

Eén munt voor zeventien uiteenlopende nationale economieën werkt niet. Maar dat wisten we al: dit heeft de crisis van de eurozone inmiddels genoegzaam bewezen. Een van de uitkomsten die Lombard Street bepleit, Griekenland en wellicht Portugal uit de eurozone, behoort zeker tot de mogelijkheden. Ook dat wisten we al.

De redenering van Charles Dumas, de hoofdeconoom van Lombard Street, over Nederland valt tegen. Zijn conclusie luidt: de economische groei en de welvaartsgroei in Nederland van de afgelopen tien jaar is achtergebleven bij die van Zweden en Zwitserland. Het verschil bedraagt volgens Lombard Street 1800 euro per Nederlander per jaar in vergelijking met de toename van de Zweeds-Zwitserse consumentenbestedingen en zelfs 2700 euro per Nederlander per jaar als de Nederlandse economie de afgelopen tien jaar in Zweeds-Zwitsers tempo was gegroeid. Conclusie: het eurolidmaatschap heeft Nederland een aanzienlijk welvaartsverlies opgeleverd.

De ironie wil dat Zweden en sinds kort ook Zwitserland met hun monetaire beleid de euro ‘schaduwen’ en dat niet moeilijk is om Europese landen aan te wijzen die niet in de eurozone zitten en waar sprake is van ernstiger welvaartsverlies. Groot-Brittannië, bijvoorbeeld.

Bovendien beleefde Nederland tot 2009 een gestaag stijgende welvaart. Maar toen brak in de Angelsaksische wereld de financiële crisis uit waarin de Londense City een sleutelrol speelde. Nederland, met een relatief grote bankensector, werd behoorlijk geraakt.

Nog iets: de euro is niet de enige factor in het spel. De problemen rond de huizenmarkt, de vergrijzing van de werkzame bevolking, de hoge verplichte pensioenbesparingen, de weigering om hervormingen door te voeren – om wat factoren te noemen – spelen in vergelijkingen van Nederland met andere landen ook een rol.

Een tweede aanvechtbare redenering is dat als Nederland uit de eurozone stapt, de koersstijging van de nieuwe gulden hooguit tien procent bedraagt. Sterker, die koersstijging kan Nederland volgens het rapport beperken als de nieuwe gulden de euro schaduwt.

Maar wacht even, wat heeft het voor zin alle kosten te maken om uit de euro te stappen als de gulden toch de eurokoers blijft volgen? De voorkeursoptie van Lombard Street lijkt dat Nederland desnoods alleen uit de eurozone stapt, zonder Duitsland. Dat kan best, de Zwitsers hebben ook een eigen munt. Misschien wil de PVV van Nederland een tweede Zwitserland maken met een streng bankgeheim, beperkte sociale zekerheid en een veilige haven voor vluchtgeld.

Er is een ander aspect waar bankiers en economen in de City geen greintje gevoel voor hebben, want zij zien Europa uitsluitend door het prisma van het geld. Maar Europa is meer dan een gemeenschappelijke munt. Het is sinds 1956 in hoge mate ook een politiek project van groeiende samenwerking tussen steeds meer landen. Zijn daar problemen mee? Zeker. Maar de euro overboord gooien betekent een Europese politieke crisis van onvoorspelbare omvang afroepen.

Het is een opmerking voor open doel, maar daar heeft vrijwel niemand in Europa zin in.