Waarom spreken Zwitsers (ook) Frans?

Later deze maand vindt de 'Sommet de la francophonie' plaats in Montreux, het mondaine Zwitserse stadje aan het meer van Genève. Wat de Neue Zürcher Zeitung de vraag doet stellen hoe het ervoor staat met de Franse taal op Zwitsers grondgebied. De Franse overheid is de drijvende kracht achter de francofone beweging en de reden hiervan is heel eenvoudig: alom ter wereld rukken de Engelse taal en de angelsaksische cultuur op, en Frankrijk dient zich hiertegen te weer te stellen. Waar mogelijk moet het Frans zich doen gelden anders wordt de Franse cultuur gewoon weggespoeld.
Sinds 1986 komen daarom de francofone landen, destijds aangespoord door president Mitterrand, regelmatig bij elkaar. In totaal gaat het om 70 deelnemers; veelal landen die een Franstalige minderheid hebben, denk aan bijvoorbeeld Canada.
De tv-zender TV5 is een ander wapen in de francofone strijd en de Parijse overheid pompt veel geld in dit vehikel in de hoop dat nog ergens ter wereld iemand het Franse journaal wil zien of naar Franse liedjes wil luisteren. Zwitserland is deze maand dus gastheer van de francofonen en de reden mag duidelijk zijn: in westelijk Zwitserland wonen zo'n anderhalf miljoen Zwitsers die Frans spreken, een minderheid ten opzichte van de Duitssprekende Zwitsers (circa 4 miljoen), maar wel weer een stuk meer dan het Italiaanse segment. Maar hoe francofoon is Zwitserland eigenlijk? Lange tijd werden in West-Zwitserland slechts wat dialecten gesproken en het duurde nog best lang voor het Frans zijn intede deed, zo in de 19e eeuw. Het Franstalige deel was onmiskenbaar een minderheid van de bevolking, maar wel een belangrijke minderheid. Net als in veel andere landen was het de elite (J.L. Heldring heeft weleens verteld hoe bij hem vroeger thuis in Amsterdam Frans de voertaal was aan tafel), maar dat is iets waaraan ook in Zwitserland in de tweede helft van de 20ste eeuw in zekere zin een einde kwam.
Dat leidde in het Romaanse deel van Zwitserland tot frustraties, ook al omdat er geleefd werd onder een Duitstalige meerderheid. Maar, zo schrijft de Neue Zürcher Zeitung: 3 van de 4 talen in dit land (er is ook nog reto-romaans) zijn romaanse talen; er is dus geen sprake van dat de Franse taal hier een ondergeschoven kindje is; het Frans behoort ten zeerste tot de Zwitserse identiteit.

Bron(nen): Neue Zürcher Zeitung