Pijn vermindert schuldgevoelens

In de Da Vinci Code pijnigt Silas zichzelf uit schuldgevoel, omdat hij een moordenaar is. Maar Silas is een fictief figuur. Werkt het in het dagelijks leven ook zo? Vermindert pijn schuldgevoelens?

Onderzoekers maakten dat een groep mensen zich schuldig voelde door ze te laten schrijven over een moment in hun leven waarbij ze anderen buitengesloten of afgewezen hadden. Een controle groep schreef over een gewoon contact dat ze de dag ervoor hadden. Aan de helft van de mensen die schreven over hun negatief gedrag werd gevraagd om hun hand in een emmer ijswater te steken en die daar zo lang mogelijk te houden (dat is vrij pijnlijk). De andere helft stopten hun hand ongeveer even lang in warm water. De mensen in de controlegroep stopten hun hand ook in ijswater. Voor en na dat ze hun hand in het water stopten, vulden de proefpersonen een vragenlijst in waarmee ze hun stemming en schuldgevoel beoordeelden. Ook gaven ze aan hoe pijnlijk de ervaring met het water was.

De mensen die schreven over hun negatief gedrag ten opzichte van anderen hielden hun hand langer in het ijswater dan de controles. En bij mensen die hun hand is ijswater staken, verminderden de schuldgevoelens sterker dan bij hen die hun hand in warm water staken.

Hoe komt dat? Een mogelijke verklaring is dat er een associatie bestaat tussen schuld en boete. Mensen bestraffen zichzelf door langer pijn te lijden en zelfbestraffing is een vorm van loutering. Maar er is meer. Hoe weet je of je je schuldig voelt? Schuld creëert een fysiek gevoel van stress en pijn. Je interpreteert dat gevoel als schuldgevoel, omdat je denkt aan je negatieve gedrag. Negatieve gedachten over jezelf worden geassocieerd met pijn. Als je je hand in ijswater stopt, voel je ook pijn. Maar dan is duidelijk dat de pijn een fysieke oorzaak heeft. Je hoeft dus geen oorzaak meer te zoeken bij jezelf.

Op den duur is pijn echter niet zo'n geweldige manier om met schuldgevoelens af te rekenen. De fysieke pijn die je veroorzaakt is meestal van korte duur. Als je je schuldig voelt, dan keren gedachten over je negatieve gedrag uit het verleden waarschijnlijk snel terug. Silas in de Da Vinci Code moest zichzelf blijven martelen. Het is veel beter om je te verontschuldigen, het proberen goed te maken of te berusten in het feit dat er niets meer aan te veranderen valt.

Bron(nen): Psychology Today