Eenzaamheid is dodelijker dan roken en alcohol

Eenzaamheid is dodelijker dan roken en alcohol en daarmee een ernstige ziekte, vindt de Duitse psychiater Manfred Spitzer, die onder meer social media de schuld geeft van de groei van het aantal eenzame mensen. Critici noemen hem een onheilsprofeet of cultuurpessimist, liefhebbers vinden dat hij de vinger op de zere plek legt. Hoe dan ook, weet Spitzer een aantal interessante studies over eenzaamheid aan te halen in een interview met . Hij begint met uit te leggen dat eenzaamheid letterlijk pijn doet. "In 2003 las ik een studie die me echt omver blies. Hersenonderzoekers ontdekten dat eenzaamheid zeer doet. Niet bij wijze van spreken, maar letterlijk: het pijncentrum in het brein licht op. Ik dacht: nu begrijp ik het. Waarom eenzame mensen ook vaak onder pijn lijden. Dat zeggen we natuurlijk al veel langer: het doet pijn dat je me verlaat. Iedereen dacht dat het metaforen waren, maar nu weten we: het is écht zo. De taal is wijs. Opeens begreep ik ook waarom zoveel depressieve mensen, die vaak heel eenzaam zijn, pijnstillers innemen. Artsen pakten die vroeger meteen van ze af, ik ook. We dachten dat ze de oorzaak niet bestreden, dat het onzinnig was. Nu weten we: ze namen die omdat ze merkten dat het werkte. Het is een zinvolle behandeling." Andersom geldt ook: wie pijn heeft, kan daar beter tegen als er mensen om hem heen zijn. Spitzer: "Mensen kunnen pijn beter verdragen als ze in goed gezelschap zijn. Waarom hebben bijvoorbeeld alle mensen in het ziekenhuis op hun nachtkastje een foto van hun familie? Daar zie je nou nooit een voetbalelftal of acteur. Nee, alleen familie! Dat is pijntherapie. Die foto verlicht de pijn, letterlijk. Ook dat is nu wetenschappelijk aangetoond: leg mensen onder een scanner en dien ze pijn toe. Zodra je ze een foto van hun geliefden toont, vermindert de activiteit in het pijncentrum. Je kunt pijn door de herinnering aan je sociale netwerk verminderen." Een ander teken dat eenzaamheid ongezond is, is de stressreactie die ontstaat. "We weten inmiddels dat eenzaamheid stress geeft. En dat kun je meten. Hoe eenzamer je bent, hoe meer stresshormonen in je bloed circuleren. Hoe beter het sociale netwerk, hoe minder. Dat is begrijpelijk: het vangt existentiële onzekerheid op. Wanneer ik weet: er zijn mensen die mij opvangen, wat er ook gebeurt, maak ik me minder zorgen. Ik kan ziek of werkloos worden, maar ik zal niet meteen in de goot liggen." Hij vergelijkt eenzaamheid met kiespijn. "Kent iedereen, heeft iedereen. Hoort erbij. Maar hoe meer je erover weet, hoe beter je het kunt vermijden. En je moet ook bedenken: eenzaamheid is niet hetzelfde als alleen zijn. Dat kan heel fijn zijn. Eenzaam is niemand graag. Eenzaamheid is het beleven van een gemis, en wel een gemis waaraan men smartelijk lijdt: ik heb niemand. Wie zegt dat hij graag eenzaam is, weet niet waar hij het over heeft." Zijn belangrijkste punt is dat onderzoek uitwijst dat eenzaamheid twintig procent dodelijker is dan roken en dubbel zo dodelijk als alcohol. "Hier zijn 148 studies samengevat, het laat zien hoe dodelijk dingen als alcohol, roken en fijnstof zijn in onze westerse samenleving. Eenzaamheid is killer nummer een." Spitzer verwacht dat eenzaamheid alleen maar zal toenemen. "Omdat de ontwikkelingen die het voeden verder toenemen, zoals individualisme en verstedelijking. Zulke fenomenen leiden niet direct tot eenzaamheid, maar vergroten wel de kans erop. Mensen leven steeds vaker alleen, het aantal een-persoonshuishoudens stijgt explosief." Gek genoeg, komt eenzaamheid niet het meest voor bij ouderen. Ze zijn wel vaker alleen, maar kunnen daar relatief goed mee omgaan. "Van de honderd weduwen lijden er misschien vijf of acht echt aan eenzaamheid. Dat geldt voor jonge mensen veel minder." Hij schat dat er van de honderd jonge meisjes wel twintig heel erg eenzaam zijn. "De groep is wezenlijk voor hun definitie van wie ze zelf zijn. Ze kunnen er ook niet over praten. Wie dat wel doet - ik bedoel, hé, Facebook draait om likes krijgen. Als ik toegeef dat ik lijd onder eenzaamheid, dan krijg je die niet. In een tijd waarin iedereen online alleen de goede versie van zichzelf toont, is het een taboe om voor je eenzaamheid uit te komen. Dat voelt als het toegeven van een fout, een zwakte: 'Ik ben mislukt'."

Bron(nen): Trouw