Ruslands Sovjet-erfenis: schepen die zinken en vliegtuigen die neerstorten

Een oude roestbak uit 1955, teveel passagiers, een slecht werkende dieselmotor, een overvolle afvaltank en een kapitein die een verkeerde manoeuvre maakte, zorgde ervoor dat het cruiseschip Bulgaria zondag kapseisde en naar de bodem van de Wolga zonk. De Bulgaria nam 125 mensen met zich mee. Rusland is in rouw en Russen refereren aan de Titanic om de omvang van het verdriet uit te drukken. Time noemt het 56 jaar oude cruiseschip weer zo’n voorbeeld uit het vergane Sovjet-tijdperk: machines en infrastructuur die nauwelijks technisch worden onderhouden en leiden tot een onafzienlijke rij rampen. Want terwijl er nog steeds lichamen uit het zondag gezonken schip werden gehaald, kondigde de volgende ramp zich maandag al weer aan: tenminste zeven doden vielen er nadat een Antonov AN-24 neerstortte op een rivier in Siberië. Nog geen drie weken geleden een vergelijkbaar ongeval met een ander vliegtuig uit het Sovjettijdperk: 44 doden vielen er toen een Toepolev crashte in een ander deel van Siberië. De dodenteller staat door de reeks rampen in de afgelopen maand al op tenminste 175. President Medvedev lijkt volgens Time te beseffen dat dat de reeks van ongelukken geen toeval kunnen zijn. "De vloten zijn te oud”, zei hij en beval dat alle particuliere schepen óf moeten worden gerenoveerd óf uit de vaart moeten genomen. En alle Antonovs van het type dat maandag is neergestort moeten aan de grond blijven in afwachting van het onderzoek van de laatste crash. Wat Medvedev volgens Time niet vermeldde, is de omvang van Ruslands infrastructurele verval. Een kwestie die na elke grote industriële ramp weer aan de orde komt, maar al snel weer naar de achtergrond verdwijnt. In de afgelopen twee jaar alleen al zijn er ontploffingen geweest bij een kolenmijn (90 doden) en bij de grootste hydro-elektrische dam (75 doden), er is nog een Antonov-toestel neergestort in Siberië (11 doden), een handvol grote stroomstoringen, gasontploffingen en jaarlijkse vallen er talloze slachtoffers door de slechte Russische wegen.

Volgens de miljardair Alexander Lebedev, mede-eigenaar van Aeroflot, is het industriële fundament van Rusland veelal nog een product van Stalin, Chroesjtsjov en Brezjnev. En dat was niet van erg hoge kwaliteit. Onderzoek door de Renaissance Capital bank uit 2007 toonde aan dat meer dan 40 procent van alle start en landingsbanen onverhard waren, terwijl meer dan de helft geen baanverlichting had. In 2007 kondigde het Kremlinaan dat 1000 miljard dollar zou worden besteed om binnen tien jaar de bouten en moeren van de economie vast te draaien. Het jaar daarop stegen de uitgaven voor infrastructuur, maar door de wereldwijde financiële crisis verdween de voorgenomen vernieuwing weer in de ijskast. "De houdbaarheid van de industriële en technologische fundamenten is verstreken", zegt Andrew Somers, hoofd van de Amerikaanse Kamer van Koophandel in Rusland. "Dat betekent een enorme rem op de economie." Maar wat waarschijnlijk verontrustender is voor Russen, is dat het steeds gevaarlijker wordt. De meeste van de binnenlandse vluchten gebeuren nog steeds per Antonovs en Toepolevs, en die kraken en kreunen net zo hard als de rest van de oude Sovjet-machines. Miljardiar Lebedev durft, zegt hij, niet eens de liften in de oude gebouwen in Moskou te gebruiken. "Het zou nogal een zinloze manier van doodgaan zijn." Maar niet minder zinloos dan de doden in de laatste serie van Ruslands rampen.

Bron(nen): Time