Het jojo-effect: waarom sommige mensen direct weer aankomen na een dieet en anderen niet

Veel mensen weten: een paar kilo kwijtraken lukt vaak nog wel, de kilo's eraf houden is veel moeilijker. Maar liefst 80 procent van degenen die een streng dieet volgen, komen daarna even hard weer aan.

Waarom lukt het sommigen wel om het streefgewicht vast te houden en anderen niet? Volgens voedingsdeskundige Hella Van Laer is de oorzaak vooral mentaal. "Het klopt dat sommige mensen meer last hebben van het jojo-effect dan anderen," begint ze in het AD. "Wie minder gevoelig is voor hongerhormonen zal nu eenmaal makkelijker van eten kunnen afblijven. Mensen die stressgevoeliger zijn, zullen dan weer sneller naar ongezond eten grijpen.”

Van Laer benadrukt dat stress en slaaptekort een belangrijke rol spelen. Wie daar last van heeft, zal sneller jojoën dan wie uitgerust en kalm is. "Het gebeurt in een reflex. Ons rationele brein, dat onze zelfcontrole regelt, was dan inactief. Na een lange, vermoeiende en drukke werkdag heeft ons rationele brein trouwens al overuren moeten draaien." Die stress verminderen kan het al een stuk gemakkelijker maken om maat te houden met eten.

Ze legt uit: "Het reptielen- en zoogdierenbrein nemen het makkelijker over als we moe zijn of stress hebben. Net zo automatisch als we ademen en slikken, grijpen we dan instinctief naar de voeding die evolutionair interessant was voor ons lichaam: vet en suikers. Ons rationeel verstand dat de strijd wil aangaan tegen de kilo’s, kan er niet tegen op."

Een crashdieet raadt ze hoe dan ook af. "Zoals elke andere diëtist ben ik tegen crashdiëten, want het is juist de bedoeling dat je een gezond eetpatroon zoekt dat je voor de rest van je leven kunt volhouden. Snel veel afvallen zet trouwens een mechanisme in je lichaam in gang dat je daarna juist meer laat eten. Op zich logisch: evolutionair gezien was het nuttig dat we hiervoor een beschermingsmechanisme hadden. Maar bekijk het niet als een zwart-witverhaal waarin je nooit meer iets ongezonds mag eten. Ik geloof wel in de 80/20-regel, waarbij je 80 procent van de tijd gezond eet, en 20 procent overhoudt voor extraatjes. Aan de bouw van ons brein kunnen we nu eenmaal niet veel veranderen, je moet jezelf dan ook toelaten om nog te genieten.”