Een wereldmacht kan zomaar ten onder gaan

Opinie
door Admin
donderdag, 13 mei 2010 om 00:00
welingelichtekringen header 1
Graag uw aandacht voor een artikel van de hand van Niall Ferguson in Foreign Affairs. Ferguson is historicus en verbonden aan Harvard, aan de universiteit van Oxford en het Hoover instituut van de Stanford University. Recentelijk is hij ook verbonden aan Ayaan Hirsi Ali, wat het en der tot headlines heeft geleid.
In zijn lange beschouwing 'Complexity and Collapse' bestudeert Ferguson de levenscyclus van grote wereldrijken die steeds opnieuw een zeker patroon te zien geven: ze komen op, ze zijn machtig en ze gaan neer om tenslotte te verdwijnen. De these van Ferguson is, nadat hij de wereldgeschiedenis overziet van het oude Romeinse rijk tot de Sovjet Unie: die neergang komt heel snel en komt bij verrassing - als een dief in de nacht. Dat aan iets dat groot en machtig is ooit een einde komt is geen verrassing, en in dat verband citeert Ferguson de filosoof Henry St. John die over grote rijken heeft geschreven: "Every hour they live is an hout the less that they have to live." Hegel, Marx, Oswald Sprengler, Paul Kennedy met zijn 'The Rise and Fall of the Great Powers,' ieder kwam met een ander model maar de grondtoon was dat er een vast ritme bestond bij opgang en ondergang van een beschaving. Een grote wereldmacht, zegt Ferguson, is een complex systeem met vele duizenden raderen. Op enig moment belandt dat systeem in een kritische situatie, omdat veel zaken niet langer naar behoren werken. En dan is 1 klein incident voldoende om heel dat raderwerk stil te zetten. Het stuk in Foreign Affairs komt met mooie vorbeelden waarbij een gebeurtenis slechts een incident lijkt (het schot in Sarajewo waarmee de Eerste Wereldoorlog begon, de val van de Twin Towers), maar wie (achteraf) goed kijkt, ziet heel iets anders: al veel eerder werden een aantal fatale ontwikkelingen in gang gezet en op dat ene cruciale moment kwamen meerdere onheilspellende zaken opeens samen.
De hoogontwikkelde, complexe samenleving is volgens Ferguson bijzonder gevoelig voor averij en dus fragieler dan ooit. Stel dat internet niet meer werkt, dan zijn er opeens heel veel zaken die niet meer naar behoren functioneren en dreigt de chaos.
Tenslotte richt de auteur zijn vizier op de VS en komt tot een zwarte conclusie: de VS verkeren in geweldige financiële problemen en ieder wereldrijk dat ooit ten onder ging, bezweek aan soortgelijke geldelijke misère. Verder, en dat past helaas mooi in het patroon, zijn de militaire verplichtingen van de VS veel te groot en te duur. Samen vormen deze zaken de ideale mix voor een decline. En die komt zomaar, ineens.
Waarbij 'niemand' het zag aankomen.
Het artikel is alleen online beschikbaar voor abonnees.
Bron(nen): Foreign Affairs