Volkssport zonder duidelijke spelregels

Over de geschiedenis van het reageren op internet kunnen intussen complete kronieken geschreven worden. Sinds men met de smartphone vanaf alle mogelijke plekken met elkaar in discussie kan, en dankzij de komst van glasvezel de communicatie sneller verloopt dan ooit, heeft de mensheid onderling nogal het één en ander over elkaar uitgestort. Een korte terugblik op het verschijnsel.

Een chattende onbekende die vervelend werd, kon pakweg eind jaren '90 gewoon weggedrukt worden met een knop op de muis. Al wat onoverzichtelijker waren de gastenboeken, discussiefora en Hyves. Er ontstonden wel eens woordenwisselingen, maar uit de hand liep het zelden - of het werd niet opgemerkt. De drempel om ergens boos op te reageren was hoger. Men moest eerst de computer aanzetten, dan inbellen op het wereldwijde web, de juiste website laden. En dan was de woede meestal wel weer gezakt.

Juist die tijdspanne ontbeert de mensheid vandaag de dag. Een pushbericht krijgen van een nieuwsfeitje, dit delen op sociale media met daaronder de ongezouten mening, het gebeurt vaak binnen een minuut. Er zit geen rem op omdat het dataverkeer niet opgehouden wordt door een knop met de tekst "Weet u zeker dat u deze reactie wilt posten? Druk dan over vijf minuten op JA". Het merendeel van deze reageerders zou zijn keutel met zo'n bedenktijd ongetwijfeld weer intrekken.

Het is een snelle, hedendaagse irritatiereflex, vergelijkbaar met het roepen van 'au' wanneer men zijn hoofd stoot: de reactie vindt plaats voordat men het goed en wel door heeft. Althans, die indruk wordt aan de reacties te zien nogal eens gewekt. Wie googelt op 'internetpolitie' of 'wetgeving sociale media' kan nauwelijks een duidelijke wet of reglement vinden. Het is echter niet gezegd dat men nooit ingrijpt. Maar waar men internet als parallelle leefwereld bewandelt, is het opmerkelijk dat daar geen enkele autoriteit aanwezig is, of lijkt.

Onlangs was een jeugdige supporter van het Duitse voetbalelftal in beeld gekomen op tv, op wie Britse fans hun frustraties botvierden via sociale media. Er zijn talloze voorbeelden van dit soort digitale volksgerichten. Intussen gaan er stemmen op voor snelle straffen door bijvoorbeeld een internetpolitie. Voetbalanalist en opiniemaker-zonder-sociale-media Johan Derksen zei daarover: "Je kunt die lui toch makkelijk traceren? Gewoon boetes geven!" Maar door de intussen onoverzichtelijke wirwar aan plekken waar men zijn ei zichtbaar kwijt kan, lijkt het opzetten van een internetpolitie, laat staan daarmee patrouilleren, een onmogelijke opgave. Het aantal misdragingen dat het politiebureau haalt, vormt het topje van een ijsberg. Overigens heeft het Duitse meisje laten zien groter te zijn dan een hele massa scheldende supporters.