Rouwen gaat meestal niet volgens het boekje

Hoe rouwen mensen in een cultuur waarin men nog steeds gelooft dat 'rouwen volgens fasen moet verlopen' en je 'verdriet moet verwerken om er overheen te groeien'? Hoewel de ervaring in bepaalde opzichten universeel is, blijft rouwen iets heel persoonlijks. Er bestaat niet zoiets als een 'effectief rouwproces'. Dat idee doet meer kwaad dan goed, want mensen gaan aan zichzelf twijfelen omdat ze niet rouwen volgens het boekje of omdat ze de fasen niet in de 'juiste' volgorde doorlopen.

Slate voerde een enquête uit onder haar lezers i.v.m. rouw en verlies. Binnen een week kwamen er 8.000 reacties binnen. De meeste deelnemers waren vrouwen (78%), maar de steekproef was heel divers qua leeftijd, gaande van 18 tot 70+. Waarom rouwden de deelnemers? Ongeveer 3/4 rouwde om het verlies van iemand die hen zeer na stond. Bij de meesten (60%) ging het om het verlies van een ouder. Bij 4% ging het om het verlies van een kind. Opvallend was dat 1/3 het verlies al 8 jaar of langer geleden meemaakten. Rouw kan dus veel langer duren dan je op basis van zo'n 'effectief proces' zou verwachten.

Veel voorkomende gevoelens waren verdriet, diepe smart, terugverlangen naar vroeger en eenzaamheid, maar ook klachten als concentratie- en slaapproblemen. Minder dan de helft van de geênqueteerden had ongeloof ervaren, terwijl 'ontkenning' toch een belangrijke fase in het rouwproces volgens het boekje is. Daar staat tegenover dat 60% droomde over de doden en 1/5 had zelfs het idee dat ze de overledene levend gezien hadden. Sommige mensen gaan aan zichzelf twijfelen als ze beginnen te 'hallucineren', maar dit is een veel voorkomend en meestal voorbijgaand verschijnsel.

Hoe je rouwt en hoe lang kan ook botsen met wat anderen daarvan verwachten. In het algemeen voelde men zich wel enigszins gesteund door anderen. Maar 1/3 voelde zich compleet alleen en onbegrepen. Veel mensen hadden het idee dat hun verdriet ervoor zorgde dat anderen zich ongemakkelijk gingen voelen: 'Anderen worden ongeduldig, vinden dat het nu maar eens over moet zijn, ... De eerste paar weken krijg je veel aandacht, maar daarna is het welletjes geweest'. Tenzij je tot de categorie behoort, waarvan anderen vinden dat je niet genoeg rouwt. Anderen menen ook te kunnen bepalen hoe erg je verdriet is: 'het verlies van een tante kan nooit zo erg zijn als het verlies van een partner'.

Wat verder duidelijk werd, is dat rouwen om een dierbare meerdere jaren kan duren en dat er mensen zijn die er nooit 'overheen groeien'. Het verlies kan niet ongedaan gemaakt worden of hersteld. Ook als je denkt dat je het 'verwerkt' hebt, kun je er weer door overvallen worden.

Bron(nen): Slate Psychology Today