Klimaatverandering door een ster die ver van ons ontploft: kan dat?

Wetenschappers houden al langer de mogelijkheid in het oog dat het klimaat niet alleen door vulkanen, oceanen of menselijke activiteit wordt beïnvloed, maar ook door gebeurtenissen die zich ver buiten ons zonnestelsel afspelen. De Amerikaanse astrofysicus Robert Brakenridge denkt bijvoorbeeld dat supernova’s, het spectaculaire einde van zware sterren, onze planeet in het verleden letterlijk onder vuur hebben genomen.

Een supernova is geen rustige gebeurtenis. Wanneer een grote ster sterft, doet hij dat met zo’n kracht dat hij helderder wordt dan een heel sterrenstelsel zoals onze Melkweg bij elkaar. De explosie werpt een regen aan hoogenergetische deeltjes het heelal in. Die deeltjes razen jarenlang door de ruimte, en als de aarde toevallig in hun baan ligt, kan dat verstrekkende gevolgen hebben voor de atmosfeer.

Brakenridge vermoedt dat zulke gebeurtenissen onze planeet al vaker hebben geraakt. Volgens hem kunnen de gevolgen ernstig zijn: de ozonlaag zou tijdelijk verzwakken, waardoor schadelijke UV-straling de aarde bereikt. Tegelijk zou methaan, een belangrijk broeikasgas, uit de atmosfeer verdwijnen, wat tot een snelle afkoeling kan leiden. In zo'n scenario volgen bosbranden, uitstervingen en klimaatschokken elkaar in rap tempo op.

Klinkt als speculatie, maar Brakenridge vond tastbaar bewijs. In boomringen, die elk jaar een klein beetje atmosferische informatie opslaan, ontdekte hij plotselinge pieken in radioactieve koolstof. In totaal zag hij elf van die pieken in de afgelopen 15.000 jaar. Opmerkelijk genoeg vielen die samen met bekende supernova’s in onze kosmische buurt. Volgens Brakenridge is dat meer dan toeval.

Toch zijn niet al zijn collega’s overtuigd. Sommige wetenschappers wijzen erop dat ook enorme zonne-uitbarstingen vergelijkbare effecten kunnen veroorzaken. Maar het verband tussen de boomringen en nabijgelegen supernova’s is inmiddels te opvallend om te negeren. Ijskernen en monsters uit de zeebodems zouden in de toekomst extra bevestiging kunnen leveren.

Bron: Eurekalert