Het Hôpital de la Pitié-Salpêtrière in Parijs is bekend omdat prinses Diana er overleed, maar een eeuw eerder was het al berucht als hospitaal voor psychisch gestoorde vrouwen. In 1862 kwam Jean-Martin Charcot (1825-1893) er werken, die maar wat graag onderzoek wilde doen naar dames met merkwaardige kwalen.
Hysterie, een syndroom dat inmiddels niet meer bestaat, werd toen nog gezien bij ongeveer de helft van alle vrouwen. Charcot was ervan overtuigd dat het een organische oorzaak had. Hij bestudeerde de dames nauwkeurig, zette zijn observaties in detail op papier en maakte duizenden tekeningen en foto's. Zijn 'rariteitenkabinet' is nu een uniek medisch archief, waar Asti Hustvedt bij het schrijven van haar boek 'Medical Muses: Hysteria in Nineteenth-Century Paris' dankbaar gebruik van maakte..
Charcot bedacht een uniek instrument om de eierstokken samen te drukken, hetgeen de hysterische dames moest kalmeren, maar echt spectaculaire resultaten behaalde hij met hypnose. Charcot gaf demonstraties tijdens zijn colleges en liet zijn patiënten tamelijk gruwelijke dingen ondergaan: hij liet ze brandwonden oplopen, doorboorde ze met naalden, bewerkte ze met electroden en liet ze 'onmogelijke' lichaamshoudingen aannemen.
Asti Hustvedt beschrijft in haar boek 3 ziektegeschiedenissen uit het archief van Charcot: Blanche, Augustine en Geneviève. Ze schildert de dames af als muzen in plaats van patiënten. Hustvedt benadrukt ook dat de praktijken van Charcot niet alleen maar 'kunstjes' waren van een illusionist: ze hebben ook geleid tot belangrijke ontdekkingen in de neurologie. Duchenne (van de spierziekte), Tourette (van het gelijknamige syndroom) en Sigmund Freud waren allen assistenten van Charcot.
Charcot heeft zijn organische oorzaak voor hysterie nooit gevonden. Hij raakte sterk geïnteresseerd in het verschijnsel 'massa-hysterie' en wat hij noemde de 'hysterische zelfgenezingen' in Lourdes. En om te bewijzen dat de hand van God daarbij niet nodig was, liet hij een verlamde lopen door tijdens de hypnose te zeggen: 'Sta op en loop'. De Kerk was sterk onder de indruk en noemde het een mirakel.
Na het overlijden van Charcot stopte de onderzoekslijn en de hysterische gevallen kwamen steeds minder voor in La Salpêtrière. De belangrijkste reden daarvoor was dat de opvolgers van Charcot niet in hen geïnteresseerd waren.
Bron(nen): London Evening Standard boek
