Topeconoom vreest machtspositie Big Tech: "Middenstand kwijnt weg"

De grote machtspositie van de techreuzen is gevaarlijk voor de samenleving, zegt topeconoom Jan Eeckhout bij HLN. Regelgeving is de enige manier om de macht van bedrijven als Google, Amazon en Facebook te beteugelen. "De marktmacht zorgt nu voor een vicieuze cirkel."

Eeckhout legt uit dat de grote techbedrijven alleen maar zo groot zijn omdat ze de eerste waren. "In 1998, drie jaar na de lancering van Ebay, ging Yahoo met iets gelijkaardigs van start: Yahoo! Auctions. Toen was Yahoo de populairste zoekmachine. Maar Yahoo! Auctions slaagde er nooit in om 5 procent van de onlineveilingmarkt in te palmen. Ze kwamen te laat: Ebay had zo goed als alles al ingepikt. Volgens sommigen is die overmacht van Ebay het gevolg van hun ‘superieure technologie’. Maar klopt dat wel? In Japan werd Yahoo! Auctions immers wél een doorslaand succes. Daar hebben ze 90 procent van de markt in handen. Dat komt omdat zij daar eerst waren en Ebay er pas later begon.”

LoonHij stelt dat die machtspositie druk legt op de lonen. "De marktmacht van die handvol grote bedrijven zorgt voor een neerwaartse loondruk met gevolgen voor 80 procent van de werkende bevolking. Ook wie niet voor giganten als Google werkt, wordt nu matig tot veel te weinig betaald. De top van die technologiebedrijven stapelt intussen de rijkdom op dankzij bonussen en winstdelingsprogramma’s. Dat zorgt voor ongenoegen en polarisering in de samenleving. Het is niet voor niets dat populistische partijen de wind in de zeilen hebben.”

“Het is niet zo dat ondernemingen zoals Google of ‘s werelds grootste modeconcern Inditex hun werknemers slecht behandelen. Iedereen wil dolgraag voor hen werken. Maar de grote marktmacht van die bedrijven heeft wel ernstige gevolgen voor de vraag naar arbeid in de rest van de economie en onderdrukt de lonen.”

Middenstand“Een verontrustend gevolg van de druk op de lonen is dat de middenstand aan het wegkwijnen is. De geschiedenis leert ons dat we daar best niet lichtzinnig mee omgaan. Na de nederlaag van nazi-Duitsland in 1945 beslisten de Duitse politici om ‘der Mittelstand’ terug centraal te stellen. Conglomeraten die de nazi’s gesteund hadden, zoals Krupp, werden gereorganiseerd. Kleine bedrijven kregen stimulansen en de groten moesten ontmantelen. Want de nieuwe Duitse generatie politici kende de gevaren van te veel macht in de handen van te weinig economische spelers.”

"De marktmacht zorgt nu voor een vicieuze cirkel. Het levert hoge winsten op die vaak gebruikt worden om politieke invloed te kopen. Door middel van lobbying wordt geprobeerd om de wetgeving te beïnvloeden. Als dat lukt, groeit de marktmacht van die ondernemingen, waardoor hun winsten groeien en ze nóg meer in lobbywerk kunnen investeren. In Europa gaat het er wellicht iets vriendelijker aan toe dan in de VS, maar maak je geen illusies: ook in Brussel wordt gigantisch veel geld gepompt in het masseren van de politiek."