Gratis is niet gratis

dinsdag, 13 mei 2025 om 6:29

bijgewerkt om dinsdag, 13 mei 2025 om 6:38

Je kent het wel: "Gratis product bij aankoop", "Koop er twee, krijg er één gratis", of "Gratis verzending vanaf €30". Supermarkten en webshops lijken ons constant te verwennen met gratis dingen. Maar is dat wel zo? Is iets echt gratis als een bedrijf het "gratis" noemt?

Waarom geven bedrijven dingen "gratis" weg?

Laten we eerlijk zijn: bedrijven bestaan om winst te maken. Als een supermarkt of leverancier iets gratis weggeeft, dan is dat niet uit pure vriendelijkheid. Er zit altijd een strategie achter. Maar welke?

Hier zijn de meest voorkomende redenen waarom bedrijven "gratis" dingen aanbieden:

Om je naar de winkel te lokken waar je waarschijnlijk meer koopt
Om je te laten wennen aan een product zodat je het later voor de volle prijs koopt
Om je meer data (persoonlijke informatie) te laten delen
Om je aan te moedigen meer uit te geven dan je oorspronkelijk van plan was
Om meer producten te verkopen die eigenlijk niet zo snel zouden verkopen

Hoe betaal je dan toch voor "gratis" dingen?

Als je niet met geld betaalt, hoe betaal je dan wel? Er zijn verschillende manieren waarop jij als klant toch "betaalt" voor die zogenaamde gratis producten:

Met je gegevens

Als je een gratis account aanmaakt of een gratis app downloadt, betaal je vaak met je persoonlijke gegevens. Deze gegevens zijn geld waard! Bedrijven kunnen je voorkeuren analyseren om gerichtere reclame te maken of je gegevens zelfs verkopen aan andere bedrijven.

Wist je dat een enkel e-mailadres tussen de €0,50 en €10 waard kan zijn voor marketeers, afhankelijk van hoe specifiek je interesses zijn?

Met hogere prijzen elders

"Koop er twee, krijg er één gratis" klinkt geweldig, toch? Maar vaak zijn de prijzen van de producten die je moet kopen stiekem verhoogd. Die "gratis" tandpasta kostte het bedrijf misschien €1, maar de twee tubes die je moest kopen zijn samen €0,50 duurder gemaakt dan normaal.

Met je tijd en aandacht

Gratis wifi in een café? Je betaalt met de tijd die je daar doorbrengt en de consumpties die je koopt. Gratis proefperiodes? Je betaalt met de moeite die het kost om op te zeggen voordat de betaalde periode begint.

Met je loyaliteit

"Spaar 10 stempels en krijg een gratis koffie!" Negen koffies later ben je een trouwe klant geworden. Die tiende koffie was niet echt gratis - je hebt er negen voor moeten kopen, en waarschijnlijk bij dezelfde zaak terwijl er misschien goedkopere opties waren.

Wanneer is gratis wél echt gratis?

Betekent dit dat er nooit iets écht gratis is? Niet helemaal. Sommige gratis dingen zijn echt zonder verborgen kosten, zoals:

Gratis samples in de supermarkt (je hoeft niets te kopen)
Gratis openbare bibliotheken (betaald met belastinggeld, maar geen directe kosten voor jou)
Gratis evenementen in je stad (vaak gesponsord door bedrijven of de gemeente)

Laten we eens kijken naar hoe de prijzen van producten werken als er "gratis" aanbiedingen bij zitten:

Aanbieding	Wat er op het prijskaartje staat	Wat je eigenlijk betaalt
1+1 gratis	€4,99 per stuk	€2,50 per stuk, maar je moet er twee kopen (€5 totaal)
Gratis bezorging vanaf €30	€0 verzendkosten	Je koopt misschien voor €10 extra om aan die €30 te komen
Gratis cadeau bij aankoop	€0 voor het cadeau	De prijs van het hoofdproduct is vaak iets hoger
Gratis proefperiode van 30 dagen	€0 voor 30 dagen	Je geeft je betaalgegevens en vergeet misschien op te zeggen
Gratis app	€0 voor de app	Je ziet advertenties of moet betalen voor extra functies