Dit zijn de drie belangrijke symptomen van hartfalen: “Altijd sokrand in je benen hoort niet”

Maar weinig mensen weten precies wat hartfalen is, maar elke dag overlijden er gemiddeld 22 Nederlanders aan. Daarom is het deze week De Nationale Hartfalen Week. Cardiologen Steven Chamuleau en Jozine ter Maaten geven antwoord op belangrijke vragen over hartfalen en stippen de belangrijkste symptomen aan.

“Officieel spreken we van hartfalen als het gaat om een reeks chronische aandoeningen waarbij de hartspier moeite heeft of stopt met het rondpompen van het bloed”, legt Chamuleau uit in het AD. “Dat is de belangrijkste functie van het hart. Organen krijgen hierdoor minder bloed, bijvoorbeeld de nieren. De nieren gaan als reactie zout en vocht vasthouden. Daardoor kun je bijvoorbeeld een opgezette buik krijgen of dikke enkels. Ook kan zich vocht achter de longen ophopen waardoor kortademigheid kan ontstaan. Aan hartfalen kun je overlijden. Als gevolg van een hartstilstand, of je longen lopen vol met vocht waardoor je geen lucht meer krijgt.”

“De pompfunctie van het hart schiet tekort”, zegt Ter Maaten, die cardioloog is in het UMC Groningen. “Daardoor kan het hart onvoldoende zuurstofrijk bloed naar de weefsels en organen pompen. Het is dus geen kwestie van dat je hart even iets minder goed functioneert, het is een chronische serieuze aandoening. Soms is deze goed te behandelen met medicijnen en herstelt de pompfunctie weer, maar wordt er met de medicijnen gestopt, dan komt het probleem in nagenoeg alle gevallen terug. Het is dus niet te genezen, je bent voor de rest van je leven patiënt. Bovendien is de ziekte progressief, mensen moeten op een bepaald moment toch worden opgenomen, omdat de symptomen steeds ernstiger worden en de kwaliteit van leven steeds verder achteruitgaat.”

“Er zijn drie belangrijke symptomen: kortademigheid, vermoeidheid en vocht vasthouden, dus als je last hebt van dikke benen of als je longen vocht vasthouden. Ik zeg altijd: als je 40 of 50 jaar bent, een trap op loopt en het benauwd hebt, dan is dat gek. Als je zeven trappen op moet, is het logisch dat je vermoeid bent, maar na een trap hoor je in principe nergens last van te hebben als je verder gezond bent. Buitengewone vermoeidheid is een vage klacht, maar wel een reden om naar de huisarts te gaan. Even je bloeddruk laten meten is een goed begin, als die vrij hoog is, is dat een reden om verder te kijken. En je weet zelf wel of je last hebt van vocht vasthouden. Als voortdurend je sokrand in je benen staat, houd je vocht vast. Ook dat hoort niet.”

“80 procent van de Nederlanders heeft geen idee wat hartfalen precies is en onderschat de ernst ervan: ze denken dat hun hart het even wat minder doet. Als ik patiënten vertel dat ze last hebben van hartfalen, hoor ik regelmatig: ‘oh gelukkig, het is geen kanker’. Maar het is evengoed een levensgevaarlijke aandoening. Na een eerste ziekenhuisopname is 30 procent van de mensen met hartfalen na een jaar dood, 60 procent na vijf jaar”, waarschuwt Chamuleau.

In de afgelopen twintig jaar is het aantal mensen onder de zestig met hartfalen verdubbeld. “Voel je je al langere tijd moe en niet fit, ga naar de huisarts voor een check-up. Want hoe eerder je erbij bent, hoe beter het is. Je hoeft er helemaal niet aan te overlijden, er zijn steeds meer hele goede medicijnen voorhanden die spectaculaire resultaten geven”, zegt de cardioloog van het UMC Amsterdam.

De klachten en de ernst van de klachten verschillen per patiënt. De volgende klachten komen vaak voor bij patiënten met hartfalen:

- vermoeidheid

- kortademigheid (vooral bij inspanning)

- gewichtstoename van twee kilo of meer in drie dagen

- opgezette benen en enkels

- koude handen en voeten

- een vol gevoel in de bovenbuik

- verminderde eetlust

- kriebelhoest (vooral bij platliggen)

- duizeligheid

- verstopping van de darmen

- onrustig slapen en ’s nachts vaak moeten plassen