Magisch blauw goedje of gezondheidsrisico? De waarheid over methyleenblauw

Het internet staat vol met berichten over een blauwe vloeistof die plots een wondermiddel lijkt: methyleenblauw. Deze chemische stof, ooit ontwikkeld als textielkleurstof, wordt nu massaal aangeprezen als een ‘noötroop’ – een middel dat je hersenen zou helpen beter te presteren.

Bekende namen als Joe Rogan en Robert F. Kennedy Jr. droegen bij aan de hype, en op sociale media wemelt het van de flacons, druppelaars en hersensupplementen met deze felgekleurde vloeistof.

Maar werkt het echt? En belangrijker: is het veilig?

Methyleenblauw werd in 1876 ontwikkeld als textielkleurstof, maar al snel ontdekten artsen dat het medische potentie had. Het kon malaria-parasieten doden en werd gebruikt om weefsel zichtbaar te maken onder de microscoop. Vandaag de dag gebruiken artsen het nog steeds bij operaties of voor de behandeling van zeldzame aandoeningen zoals methemoglobinemie – een bloedziekte waarbij het zuurstoftransport verstoord is.

Het bijzondere aan methyleenblauw is dat het als een soort moleculaire batterij werkt: het kan elektronen uitwisselen met andere moleculen. Dat maakt het nuttig voor medisch gebruik, maar ook interessant voor hersenonderzoek.

Omdat methyleenblauw de bloed-hersenbarrière kan passeren en de mitochondriën – de energiefabriekjes van onze cellen – ondersteunt, onderzoeken wetenschappers of het de hersenfunctie kan verbeteren. In proefdieren, vooral ratten, zijn er hoopgevende resultaten: betere geheugenprestaties, bescherming tegen hersenletsel en zelfs mogelijke voordelen bij Alzheimerachtige symptomen.

Maar bij mensen is het bewijs flinterdun. Slechts een handjevol kleinschalige studies is gedaan. Eén studie vond een bescheiden geheugenverbetering van 7 procent na een lage dosis methyleenblauw. Andere onderzoeken zagen veranderingen in hersenactiviteit, maar zonder duidelijke verbetering in denkprestaties. Kortom: er zijn aanwijzingen, maar geen harde bewijzen.

Hoewel methyleenblauw medisch veilig kan zijn als het goed wordt gebruikt, zijn er serieuze risico’s bij zelfexperimenten. Zo remt de stof een enzym dat serotonine afbreekt. Combineer je methyleenblauw met antidepressiva of angstremmers, dan loop je kans op het zogeheten serotoninesyndroom: een gevaarlijke reactie die kan leiden tot verwarring, koorts, hartkloppingen en zelfs de dood.

Bij mensen met een enzymdeficiëntie (G6PD-tekort) kan methyleenblauw leiden tot afbraak van rode bloedcellen. En bij hoge doseringen zijn er risico’s op een te hoge bloeddruk of hartproblemen. Zwangere en borstvoedende vrouwen wordt het gebruik sowieso afgeraden.

Methyleenblauw is een fascinerende stof met een rijke geschiedenis in de geneeskunde. De belangstelling ervoor als hersensupplement is begrijpelijk, maar voorlopig nog vooral gebaseerd op anekdotes en dierstudies. Of het daadwerkelijk helpt tegen geheugenproblemen, hersenmist of cognitieve achteruitgang, is nog niet bewezen.

Bron: Science Alert