VVD herstelt zich, CDA verder in de put, PVV kwakkelt

Sinds het dieptepunt van 24 zetels van 3 weken geleden is de VVD weer op de weg terug. Op 28 zetels, 2 meer dan de vorige week. De SP is 1 zetel gedaald naar 31, waardoor het verschil met de VVD 3 zetels is. De PvdA stijgt er 1 naar 20. PVV, CDA dalen er ook 1, waarmee het CDA terug is op het niveau van voor de lijsttrekkersverkiezing (12). Deze partij lijkt kiezers die het sinds 2012 kwijtgeraakt is niet terug te winnen en ook niet aantrekkelijk te zijn voor kiezers van andere partijen.

Als de uitslag in percentages wordt vergeleken tussen kiezers met een hoge en lage opleiding (een verdeling in ongeveer twee gelijke groepen) is goed te zien hoe groot het verschil is tussen kiezers met een hoge en lage opleiding.

Kiezers met lage opleiding stemmen voor vrijwel de helft op SP of op PVV. Kiezers met een hoge opleiding stemmen beduidend vaker op VVD, D66 en Groen Links dan kiezers met een lage opleiding. Van alle kiezers met een hoge opleiding stemt 60% op 1 van de partijen van de Kunduz-coalitie, dat is bij de kiezers met lage opleiding 31%.

Dit grote verschil in keuze tussen kiezers van hoge en lage opleiding laat in feite ook zien dat de gedifferentieerde opkomst ook nog een grote invloed zal kunnen hebben op de uitslag. Traditioneel komen kiezers met hoge opleiding beter op dan kiezers met lage opleiding. Bij een relatief lage opkomst op 12 september (lager dan 75%) zal dat gunstig zijn voor VVD, D66 en Groen Links en nadelig voor SP en PVV.

In het rapport wordt ook verslag gedaan van de ontwikkeling van het electorale potentieel van de verschillende partijen. Sinds januari is die van de SP van 26% naar 30% gestegen. Bij de VVD is die gedaald van 29% naar 25%. Die van de PvdA is in die periode gestegen van 18% naar 22%. Bij PVV, D66 en Groen Links zien we een daling van 4% naar resp. 18%, 20% en 11%. Het CDA blijft op 14% staan. Een potentie die gelijk is aan het percentage dat het CDA twee jaar geleden bij de verkiezingen aan uitgebracht stemmen haalde. Ook bij de PvdA en de PVV zien we een potentie die slechts enkele zetels hoger is dan de uitslag van 2010.

Als de tabel bekeken wordt waarbij de potentie van dit moment wordt gerelateerd aan het stemgedrag van 2 jaar geleden in relatie tot 5 maanden geleden dan is goed te zien dat de electorale ruimte tussen VVD en PVV groter is geworden. En dat de electorale afstand tussen D66 en de linkse partijen groter is geworden.

De ontwikkelingen in Europa (startend met de uitslag van de Griekse verkiezingen van vandaag) kunnen duidelijke gevolgen hebben voor de electorale verhoudingen binnen Nederland. Maar ook dan valt te verwachten dat de grote electorale scheiding tussen kiezers met een hoge en lage opleiding eerder zal toenemen dan afnemen.