Frankrijk in shock door omvangrijk misbruikschandaal op katholieke eliteschool: “Het was absolute terreur”

Een prestigieuze kostschool in de Pyreneeën blijkt het toneel te zijn geweest van decennia aan mishandeling, verkrachting en psychisch geweld. Een parlementair onderzoek spreekt van een Frans ‘#MeTooSchools’-moment.

Toen de 14-jarige Pascal Gélie een wervende folder las over de katholieke eliteschool Notre-Dame de Bétharram in Zuid-Frankrijk, zag hij het al helemaal voor zich: zwemmen in de zomer, skiën in de winter, sportieve kameraadschap zoals in zijn favoriete film Dead Poets Society. Hij smeekte zijn ouders om hem erheen te sturen. Maar wat hij aantrof, had niets met sport of vriendschap te maken.

“In de eerste nacht wist ik al dat ik een vreselijke vergissing had begaan,” vertelt Gélie, inmiddels 51 en kantoormedewerker in Bordeaux, tegen The Guardian. “We lagen met veertig jongens in een slaapzaal met kapotte matrassen. Toen ik zachtjes vroeg om wc-papier, werd ik bij mijn gezicht gepakt en buiten op het koude, natte stenen terras gezet. Ik moest daar de hele nacht blijven staan.”

Wat volgde was een regime van geweld en angst. Kinderen werden geslagen, soms tot bewusteloosheid. Een jongen raakte 40 procent van zijn gehoor kwijt. “Het was absolute terreur,” zegt Gélie.

Gélie is een van de tientallen oud-leerlingen die misstanden aan de kaak stellen op Notre-Dame de Bétharram, een kostschool nabij Lourdes. Hun getuigenissen vormen de kern van wat nu wordt beschouwd als het grootste kindermisbruikschandaal in het Franse onderwijs ooit.

Een parlementaire commissie heeft maandenlang getuigen gehoord over de misstanden, niet alleen op Bétharram, maar ook op andere privéscholen en kindertehuizen in Frankrijk. Woensdag presenteert de commissie haar eindrapport, met naar verwachting harde conclusies over het falen van de staat om kinderen te beschermen.

Tot nu toe zijn er 200 officiële klachten ingediend over de periode 1957 tot 2004. Daarvan gaan er 90 over seksueel geweld of verkrachting. Twee zaken hebben geleid tot strafvervolging. Veel andere aanklachten zijn verjaard. De overlevenden willen daarom dat de verjaringstermijn voor kindermisbruik volledig wordt afgeschaft.

Het schandaal raakt ook de Franse politiek. François Bayrou, de huidige premier en voormalige onderwijsminister, stuurde meerdere van zijn kinderen naar de school. Zijn dochter onthulde onlangs dat zij op een zomerkamp verbonden aan Bétharram ernstig is mishandeld. Bayrou wordt ervan verdacht informatie over het misbruik te hebben achtergehouden, maar ontkent elke betrokkenheid en noemt de aantijgingen een “politieke afrekening”.

Een van de meest schrijnende verhalen komt van Boris, nu 51. Als kind werd hij in Bordeaux al misbruikt door een groomingbende. Zijn moeder dacht hem te beschermen door hem naar Bétharram te sturen. Boris vertelde de schoolleiding over zijn eerdere misbruik in de hoop een plek te krijgen. “Zes maanden later, op mijn veertiende verjaardag, misbruikte dezelfde priester-directeur mij en gaf me een envelop met 50 francs. Precies zoals mijn eerdere belager had gedaan.”

Ook Martine, moeder van een jongen die op 11-jarige leeftijd werd misbruikt op de ochtend van de begrafenis van zijn vader, getuigde voor de commissie. Haar zoon vertelde pas jaren later over het misbruik, nadat hij psychisch volledig instortte. “Zijn leven is verwoest. Hij is 49, zonder werk, zonder gezin. Hij zit al decennia in psychiatrische instellingen.”

Een andere overlevende, Laurent (56), werd regelmatig bewusteloos geslagen, onder meer omdat hij een sneeuwbal in de verkeerde richting gooide. “Die jaren waren een aaneenschakeling van vernedering en geweld. De schade draag je je hele leven mee.”

De orde van Bétharram-priesters erkende in maart de “massale misstanden” en startte een onafhankelijk onderzoek. Maar de slachtoffers willen meer: gerechtigheid en verandering.

Gélie roept inmiddels wereldwijd oud-leerlingen op om zich te melden. De Bétharram-orde was actief in onder meer het VK, Brazilië, Thailand en Ivoorkust. “Wij denken dat dit schandaal de Franse grens ver overstijgt.”

Wat begon als een droom van vriendschap en avontuur blijkt voor honderden kinderen het begin te zijn geweest van een leven vol trauma. De hoop is nu gevestigd op erkenning, wettelijke hervorming en – eindelijk – bescherming voor de generaties die volgen.

Bron: The Guardian