Welingelichte Kringen

Deze week zal blijken hoe Nederland, na de laatste Tweede Kamer-verkiezingen, in Europa staat. Of Nederland, zoals toen ook in buitenlandse kritieken werd geconcludeerd, de euroscepsis van zich heeft afgeschut en weer serieus en betrokken wil meepraten in Brussel. ‘Het uur u’ voor premier Rutte is donderdagavond, op de Eurotop in Brussel. Want dan spreken de regeringsleiders tijdens een diner over de plannen voor een stevigere politieke samenwerking op financieel-economisch beleid in de Eurozone. ‘President’ Herman van Rompuy heeft daarvoor vrijdag, de dag dat de EU de Nobelprijs voor de vrede kreeg, voorstellen op tafel gelegd. De plannen zijn geen pleidooi voor een federaal Europa, zoals Nederland zelf nog eens heeft gehouden in 1991 in aanloop naar de Eurotop in Maastricht. Wel gaat het onder meer om een bankenunie, waardoor de al Europees georiënteerde banken onder Europees toezicht komen. En een politieke unie, als het gaat om het begrotingsbeleid van de lidstaten. Prinsjesdag wordt dan de nationale invulling van wat er als begrotingskoers is afgesproken in Brussel. Om zo een nieuw Griekenland voor nu en altijd te voorkomen. Op de troon De plannen, waar uiteraard een hoop meer over te zeggen valt, komen dus uit de pen van Herman van Rompuy. Weet u nog de Belg, die op de valreep Jan-Peter Balkenende (CDA) de  weg naar Brussel blokkeerde. De muisgrijze oud-premier – geoefend in het schrijven van haiku’s – werd uiteindelijk door de Europese regeringsleiders op de troon gehesen. Toenmalig president Sarkozy zag vooral brood in hem, omdat hij vloeiend Frans spreekt. Zo gaat dat soms in Europa. Maar met de keuze voor Van Rompuy liep Nederland opnieuw een belangrijke post in Europa mis. Balkenendes partijgenoot en voorganger Ruud Lubbers sneuvelde ooit als gedoodverfde kandidaat voor de functie van voorzitter van de Europese Commissie mis. Bondskanselier Helmut Kohl zei ‘nein’, omdat hij  niet vergeten was dat Lubbers aarzelingen had getoond bij een snelle hereniging van Duitsland. Ook dat is Europa. Hoofdprijs Nederland haalde daarna een hoofdprijs binnen met oud-PvdA-minister van financiën Wim Duisenberg als eerste directeur van de Europese Centrale Bank. Zijn vertrek is al weer bijna tien jaar geleden en sindsdien is Neelie Kroes, de hoogste vertegenwoordiger van Nederland in Europese Unie. Na wat gekrakeel bij haar start, is ze uitgegroeid tot een vice-president van de Europese Commissie, die gezag uitstraalt. En het leidt geen twijfel dat al die jaren in Brussel ervoor hebben gezorgd, dat, als het om Europa gaat, haar hart en verstand op de juiste plaats zitten. Maar de VVD-er Kroes heeft er straks in 2014 (tegen die tijd is ze 73!) twee termijnen opzitten en Nederland zal dus moeten uitkijken naar een nieuwe vrouw of man in Brussel. En het ligt voor de hand, dat als Mark Rutte en Diederik Samsom straks de posten verdelen er ook naar Brussel zal worden gekeken. En dan ligt het voor de hand dat de PvdA die post claimt. Vóór Kroes was de VVD al met Frits Bolkestein als eurocommissaris vertegenwoordigd. De laatste PvdA-eurocommissaris, Henk Vredeling, gaat terug naar eind jaren zeventig van de vorige eeuw. ‘Nurks’ Om voor een goede portefeuille in aanmerking te komen, zoals de euro, interne markt of - misschien gezien de Nobelprijs voor de vrede - ook buitenlandse zaken, is het geen aanbeveling om Brussel als pispaaltje af te schilderen, als de bron van al het kwaad. ‘Nurks’, noemde oud-minister en oud EU-diplomaat Ben Bot die houding in het tv-programma Buitenhof. Serieus en betrokken meedoen, en, als iets je niet zint, creatieve oplossingen aandragen, zou de houding moeten zijn. Dat kan helpen om ervoor te zorgen dat Nederland weer meetelt, ook als het gaat om de posten. Zoals gezegd treedt er in 2014 weer een nieuwe Europese Commissie aan, dat jaar loopt ook de tweede termijn van Herman van Rompuy af. Het zou goed zijn als Nederland opnieuw meedoet in een van die twee ‘races’. De PvdA heeft daarbij dus het eerste recht van spreken. Beide functies gaan meestal naar zittende of oud-premiers. Voor Wim Kok komt het te laat, maar (oud vice-premier) Wouter Bos – met zijn sterke financiële achtergrond en zijn kwaliteiten als communicator – zou een fraaie keuze zijn. Of hij wil is een tweede, maar misschien is hij met een beroep op ‘het belang van Europa’ te overtuigen. Maar voor het zover is, zal premier Rutte eerst moeten laten blijken, dat Europa hem ter harte gaat. Donderdagavond, aan de dinertafel, ligt een grote kans.

• Europese Commissie