Yuval Noah Harari: Hoe bescherm we ons brein tegen junkinformatie?

zondag, 17 augustus 2025 om 17:12

bijgewerkt om zondag, 17 augustus 2025 om 19:31

Yuval Harari heeft in The Big Think een essay geschreven over (in zijn ogen) een van de grote problemen van deze tijd: we worden overspoeld met informatie, waarvan een heleboel waardeloos of erger.

Harari waarschuwt dat ons menselijke brein hier niet op gebouwd is. Terwijl kunstmatige intelligentie (AI) altijd aan staat en steeds slimmer wordt, hebben wij rust en privacy nodig. Hoe kun je jezelf en je aandacht beschermen? In deze blogpost lees je Harari’s inzichten én praktische tips voor een gezonder informatiedieet.

Waarom is jouw brein kwetsbaar voor junkinformatie?

Ons brein heeft miljoenen jaren nodig gehad om zich te ontwikkelen, maar in enkele decennia is onze informatie-omgeving radicaal veranderd. Tegenwoordig verwerken we via sociale media, nieuwswebsites en AI-tools zóveel informatie, dat het bijna onmogelijk is om alles bij te houden. Harari vergelijkt dit met het verschil tussen mensen en AI: waar een algoritme geen slaap nodig heeft, raken wij uitgeput door 24/7 prikkels.

De opkomst van ‘alien intelligence’

Harari noemt AI geen ‘kunstmatige intelligentie’, maar eerder ‘alien intelligence’. AI-systemen nemen steeds vaker beslissingen die wij niet meer begrijpen—denk aan banken, overheden en gezondheidsinstellingen die volledig afhankelijk worden van algoritmes. Dat zorgt voor risico’s en een verlies aan controle over onze eigen keuzes.

Junkinformatie vs. waarheid

Informatie is niet altijd waarheid—nepnieuws, desinformatie en fabels zijn overal. Harari benadrukt dat het vinden van de waarheid tijd, geld en moeite kost, terwijl junkinformatie makkelijk en snel te verspreiden is.

Vier tips om je geest te beschermen

Bewust kiezen: Wees kritisch over de bronnen die je volgt. Abonneer je alleen op betrouwbare nieuwsbronnen en overweeg om nepnieuws-websites te blokkeren.
Information fasten: Plan momenten in waarop je geen nieuws of social media consumeert. Zet meldingen uit en focus op offline activiteiten.
Filter AI en bots: Neem alleen deel aan online discussies waarin duidelijk is met wie je praat. Bots of AI-accounts die zich voordoen als mens, verstoren eerlijke debatten.
Bouw veerkrachtige instellingen: Steun organisaties en media die openstaan voor kritiek en zelfverbetering, in plaats van te vertrouwen op strikte regels of sterke, centrale leiders.

Slotgedachte

De sleutel tot een gezond brein in het AI-tijdperk? Wees bewust van wat je leest, kijk kritisch naar je informatiebronnen, neem regelmatig afstand en koester je eigen denkvermogen. Alleen zo kunnen we junkinformatie en mentale uitputting voorkomen!