Denk jij ook dat je heel bijzonder bent? Dat is vaak een teken van onzekerheid

Veel volwassenen zien hun drang om uitzonderlijk te zijn als een kracht. Ambitie, perfectionisme en een sterke behoefte aan erkenning worden vaak beloond. Toch blijkt in de praktijk dat deze drive zelden alleen over talent gaat. Onder de oppervlakte schuilt vaak een diepere angst: als ik niet bijzonder ben, ben ik dan wel de moeite waard?

Wie als kind vooral liefde en aandacht kreeg bij uitzonderlijke prestaties, leert al vroeg een harde les: je moet uitblinken om gezien te worden. Op momenten van falen, twijfel of gewone menselijke behoeftes bleef het emotioneel stil. Zo ontstaat een onbewuste koppeling tussen liefde en presteren: ben ik uitzonderlijk, dan hoor ik erbij; ben ik gewoon, dan besta ik nauwelijks.

Dit patroon werkt door in volwassen relaties. Mensen die hebben geleerd dat liefde voorwaardelijk is, zijn extra gevoelig voor zogeheten love-bombing: overdreven bewondering en bevestiging in het begin van een relatie. Die aandacht voelt verslavend, maar is zelden duurzaam. Zodra de ander gewoon wordt, of de bewondering afneemt, slaat de leegte toe. De relatie verliest zijn glans.

Onderzoek van psycholoog Eddie Brummelman laat zien waar dit begint. In een langlopend onderzoek (2015) bleek dat narcistische trekken vaker ontstaan bij kinderen die door hun ouders werden overgewaardeerd: zij kregen te horen dat ze beter waren dan anderen en recht hadden op speciale behandeling. Kinderen met een gezonde eigenwaarde groeiden juist op met ouders die consistent warmte en genegenheid boden, los van prestaties. Het verschil is subtiel maar cruciaal: “ik ben beter dan anderen” versus “ik ben goed zoals ik ben”.

Wie nooit een stabiel gevoel van eigenwaarde ontwikkelde, blijft dat als volwassene vaak extern zoeken: via werk, status of een ‘bijzondere’ partner. Kwetsbaarheid voelt dan gevaarlijk. Gewoon zijn wordt verward met onbelangrijk zijn.

De weg vooruit vraagt iets ongemakkelijks: het toelaten van gewoon zijn. Je ambitie hoeft niet te verdwijnen, maar hoeft ook niet langer de toegangspoort tot liefde te zijn. Je hoeft niet de interessantste persoon aan tafel te zijn voor je vrienden.

De existentieel psycholoog Irvin Yalom schreef dat volwassen zelfacceptatie vraagt om het loslaten van het grandioze zelfbeeld: rouwen om de fantasie dat je uitzonderlijk bent en vrijgesteld van menselijke beperkingen. Pas dan ontstaat ruimte voor echte intimiteit.

Bron: Psychology Today