Rijksmuseum ontdekt inspiratiebron van Rembrandts Nachtwacht-hond

AMSTERDAM (ANP) - Het Rijksmuseum heeft Rembrandts inspiratiebron voor de blaffende hond op De Nachtwacht ontdekt. De wereldberoemde kunstschilder baseerde de hond op een tekening van Adriaen van de Venne uit 1619, maakte het museum dinsdagmiddag bekend.

Op een tentoonstelling in het Zeeuws Museum zag conservator Anne Lenders de tekening van Van de Venne en daar legde zij de link met de hond op De Nachtwacht. "De kop, de halsband en de houding vertonen zo'n grote gelijkenis dat het niet anders kan dan dat Rembrandt deze tekening heeft gebruikt als inspiratiebron." Kunsthistorisch onderzoek van het Rijksmuseum bevestigt dit.

Van de Vennes tekening toont het Bijbelverhaal van Jozef die wordt verleid door de vrouw van Potifar en is het ontwerp van de titelpagina van een boek van Jacob Cats uit 1620. Het is onbekend of Rembrandt de tekening in bezit had, maar het staat volgens het Rijksmuseum vast dat de hond op de afbeelding hem inspireerde tijdens het schilderen van de blaffende hond op De Nachtwacht.

Overeenkomsten

Sinds 1919 is de tekening onderdeel van de collectie van het Rijksmuseum. Het Zeeuws Museum had die in bruikleen toen Lenders in 2024 opmerkte dat de hond op de afbeelding sterk overeenkwam met die op De Nachtwacht.

Volgens het Rijksmuseum is "de meest in het oog springende gelijkenis" een identieke draaiing van de kop van beide honden. Daarnaast komen de halsbanden sterk overeen, net als de houding en "de donkere streep die de positie van het rechteroog aangeeft".

Inspiratie

Naast visuele gelijkenissen tussen de honden stelt het Rijksmuseum dat er andere aanwijzingen zijn dat Rembrandt de tekening van Van de Venne moet hebben gekend. Zo gebruikte hij hetzelfde thema in zijn schilderij 'De vrouw van Potifar beschuldigt Jozef' uit 1655.

Rembrandt gebruikte prenten en tekeningen van andere kunstenaars vaker als inspiratie, bijvoorbeeld voor de houdingen van de schutters op De Nachtwacht.