Kunstenaars: gek of geniaal?

Wetenschap
dinsdag, 23 november 2010 om 00:00
welingelichtekringen header 1
In het Dolhuys in Haarlem is de tentoonstelling 'Dossier Van Gogh: gek of geniaal?' te zien. Het is een vraag die we ons niet alleen bij Van Gogh kunnen stellen. Schilders, schrijvers, dichters, acteurs en componisten lijden opvallend vaak aan depressies, heftige stemmingsschommelingen en/of psychoses. Voorbeelden zijn: Sylvia Plath, Virginia Woolf, Maarten Biesheuvel, Stephen Fry, Ernest Hemingway, Julien Schoenaerts, Edgar Allan Poe en Kurt Cobain. Creatieve geesten blijken ook vaker een familielid te hebben dat lijdt aan psychische problemen, wat zou kunnen wijzen op een genetische link.
Nu is er een onderzoek van het Karolinska Instituut in Stockholm dat in de richting wijst van een biologisch mechanisme: zeer creatieve gezonde mensen en mensen met schizofrenie hebben bepaalde biocemische processen in de hersenen gemeen. De Zweden gebruikten PET-scans om de activiteit van dopamine-receptoren op te sporen in de thalamus en het striatum. Dopamine is een neuro-transmitter die bijdraagt aan de informatieoverdracht tussen neuronen (zenuwcellen). En de thalamus en het striatum zijn gebieden waar informatie verwerkt wordt voordat ze tot ons bewustzijn doordringt. Ondertussen weten we ook dat deze gebieden en de dopamine-afgifte een rol spelen bij schizofrenie.
De onderzoekers constateerden dat mensen met een lage activiteit in de dopamine-receptoren in de thalamus beter scoorden op tests voor creatief en 'outside-the-box'-denken. En diezelfde lage activiteit van dopamine-receptoren is ook aanwezig bij schizofrenie. 'Outside-the-box-denken is misschien makkelijker voor mensen waarvan de box niet helemaal intact is', besluit Fredrik Ullén, onderzoeker aan het Karolinska Instituut.