Doorbraak: acht psychische aandoeningen delen dezelfde genetische oorsprong

Een Amerikaans onderzoeksteam heeft ontdekt dat acht verschillende psychische aandoeningen, waaronder ADHD, autisme, schizofrenie en depressie, opvallend veel genetische overeenkomsten vertonen.

De wetenschappers identificeerden specifieke genetische varianten die ook actief blijven tijdens meerdere stadia van de hersenontwikkeling. Dit biedt hoop op nieuwe behandelingen die niet slechts één, maar meerdere stoornissen tegelijk kunnen aanpakken.

De ontdekking bouwt voort op eerder onderzoek uit 2019, waarin al 109 genen werden gevonden die in verschillende combinaties verbonden waren met acht psychische aandoeningen: autisme, ADHD, schizofrenie, bipolaire stoornis, depressie, anorexia, OCD en het syndroom van Tourette. Dit kan verklaren waarom deze aandoeningen vaak samen voorkomen. Zo heeft 70 procent van de mensen met autisme of ADHD beide aandoeningen. Ook komen de psychische problemen vaak bij meerdere gezinsleden voor.

De onderzoekers richtten zich vooral op zogenaamde pleiotrope genen: genvarianten die meerdere aandoeningen beïnvloeden. Ze analyseerden bijna 18.000 genetische variaties in menselijke voorlopercellen van neuronen en onderzochten hun gedrag in muizenhersenen in ontwikkeling. Ze vonden 683 genetische varianten die de regulatie van genen beïnvloeden.

Pleiotrope genen blijken actiever in meerdere soorten hersencellen, maken deel uit van complexe netwerken van eiwitinteracties en zijn betrokken bij cruciale mechanismen die de hersenontwikkeling aansturen. Daardoor kunnen ze een domino-effect veroorzaken dat meerdere psychische aandoeningen beïnvloedt.

“Vroeger werd pleiotropie vooral gezien als een probleem”, zegt geneticus Hyejung Won van de University of North Carolina. “Het maakte het lastig om psychische stoornissen scherp van elkaar te onderscheiden. Maar als we de genetische basis van pleiotropie beter begrijpen, kunnen we mogelijk therapieën ontwikkelen die meerdere aandoeningen tegelijk behandelen.”

Dat zou bijzonder welkom zijn. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie leeft één op de acht mensen wereldwijd met een psychische aandoening, bijna een miljard mensen. Een gedeelde genetische basis biedt dus niet alleen wetenschappelijk inzicht, maar ook concrete aanknopingspunten voor effectievere, bredere behandelingen.