Het is misschien al te laat om Antarctica te redden

De meest opvallende verandering speelt zich af rond de randen van het continent. Sinds 2016 is het zee-ijs rond Antarctica in sneltempo aan het verdwijnen. In 2023 bereikte de ijsbedekking een dieptepunt dat zo extreem was dat het buiten alle natuurlijke variabiliteit van de afgelopen eeuwen valt. Het is volgens de onderzoekers alsof het systeem plotseling naar een compleet nieuwe staat is gesprongen.

Wat dit nog zorgwekkender maakt, is dat het zee-ijs in de winter rond Antarctica nu sneller verdwijnt dan het zee-ijs aan de Noordpool. Over de afgelopen tien jaar gemeten is de afname zelfs meer dan vier keer zo snel. Dat is opmerkelijk, want het Noordpoolgebied is zelf al een gebied waar de klimaatverandering lelijk huishoudt.

Maar het verdwijnende zee-ijs is slechts één puzzelstuk. Diep onder het wateroppervlak speelt zich nog iets af. De Antarctic Overturning Circulation, een soort transportband van oceaanstromingen die cruciaal is voor het wereldwijde klimaat, vertraagt. Deze circulatie ontstaat wanneer extreem koud en zout water in bepaalde gebieden rond Antarctica naar de bodem zakt en vervolgens door de wereldoceanen stroomt.

Dit heeft wereldwijde gevolgen. Deze oceaancirculatie speelt namelijk een belangrijke rol bij het opnemen van CO2 uit de atmosfeer. Als dat systeem verzwakt, kan de oceaan minder koolstofdioxide opnemen, wat de opwarming van de aarde verder verergert.

Dan hebben we nog de ijskap zelf. De West-Antarctische ijskap ligt vooral op rotsbedding die onder de zeespiegel ligt. Dat maakt ze kwetsbaar. Wanneer warm oceaanwater onder het ijs doordringt en de ijsplaten aan de rand laat smelten, kan de rand van de ijskap zich terugtrekken. Door de vorm van de bodem onder het ijs versnelt dat terugtrekken vanzelf.

Computermodellen tonen aan dat het kantelpunt voor het ineenstorten van de West-Antarctische ijskap rond de twee graden opwarming ligt. Maar sommige onderzoekers denken dat dit proces mogelijk al begonnen is, zelfs bij de huidige temperaturen. Eenmaal gestart, zou het proces eeuwen tot millennia voortduren en zou de zeespiegel meerdere meters kunnen stijgen.

Bron: Nature