Kalmeringsmiddelen: rustgevend of riskant? Wat je moet weten over ‘pammetjes’ en andere pillen

In Amerikaanse series doen ze of het snoepjes zijn, de 'pammetjes' zitten bij iedereen in de handtas. Maar het zijn zware kalmeringsmiddelen, die je zeker niet zomaar moet nemen.

Bekende kalmeringsmiddelen zoals lorazepam, diazepam en xanax behoren tot de groep benzodiazepines. Deze ‘pammetjes’ werken door de rustgevende stof GABA in de hersenen te versterken. Het gevolg: je ontspant, durft meer en wordt vaak wat slaperig, maar ook trager en vergeetachtiger.

Hoewel deze middelen vaak effectief zijn bij angst, slapeloosheid en stress, waarschuwen artsen voor langdurig gebruik. Na een paar weken ligt verslaving op de loer en afbouwen moet zorgvuldig gebeuren, idealiter onder medische begeleiding. Ook wordt het dagelijks slikken afgeraden, omdat emoties als blijdschap en liefde minder intens kunnen aanvoelen. Benzodiazepines zijn dan ook opgenomen in de Opiumwet, categorie softdrugs.

Wie liever geen zwaar middel gebruikt, grijpt soms naar natuurlijke alternatieven. Lavendel, valeriaan en ashwagandha worden vaak aangeprezen als rustgevend. Toch is het wetenschappelijk bewijs voor hun werking beperkt. Valeriaan wordt het meest gebruikt en is officieel erkend als veilig kruidengeneesmiddel, al blijft het effect bij veel mensen uit.

Klinkt onschuldig, maar ook natuurlijke middelen zijn niet zonder risico. Ashwagandha bijvoorbeeld kan volgens het RIVM bijwerkingen veroorzaken zoals lever- of schildklierproblemen. Andere kruiden, zoals kava kava, zijn zelfs verboden.

Of een middel écht werkt, hangt bovendien af van je eigen verwachtingen. Het placebo-effect – je beter voelen omdat je denkt dat iets werkt – speelt hierbij een grote rol. Voor sommigen is dat genoeg, voor anderen niet.

Hoewel ze niet onder de klassieke kalmeringsmiddelen vallen, grijpen veel mensen bij stress of onrust ook naar pijnstillers zoals ibuprofen of paracetamol. Paracetamol kan in lichte mate een kalmerend effect hebben doordat het invloed uitoefent op hersengebieden die met emoties te maken hebben. Sommige studies suggereren zelfs dat het gevoelens van sociale pijn of stress tijdelijk kan dempen. Ibuprofen, dat ontstekingsremmend werkt, heeft die mentale bijwerking minder duidelijk, maar zou bij sommige mensen indirect verlichting kunnen geven als lichamelijke klachten stress veroorzaken. Belangrijk om te weten: het zijn geen echte rustgevers en langdurig gebruik zonder medische reden wordt afgeraden.