Zonder Amerika als grootmacht wachten ons rampen

De ene overgebleven grootmacht Amerika is in slow motion aan het afkalven, terwijl het opkomende China geen groots ideaal heeft en geen morele visie. Een rampzalig scenario. De populaire Amerikaanse onderzoeker, strateeg en journalist Robert Kaplan liet afgelopen zaterdag in De Volkskrant weer eens zijn licht schijnen over de staat van de wereld. De neergang van de Verenigde Staten als supermacht is altijd een van zijn favoriete onderwerpen geweest. Kaplan hergebruikt een oud argument dat begin jaren negentig ook populair was. De Koude Oorlog tussen twee machtsblokken met ieder een eigen invloedssfeer zorgde voor stabliliteit op het wereldtoneel. Kaplan komt direct met een aantal voorbeelden. Het is geen toeval de Saddam Hoessein kort na de val van de Berlijnse Muurk Koeweit binnen viel. Als de Sovjet-Unie nog had bestaan was het ondenkbaar geweest dat de VS Irak in 2003 binnen waren gevallen. Ook de vele conflicten op de Balkan en de Kaukasus, die duizenden doden eisten, waren niet uitgebroken.

Kortom, de val van de Sovjet-Unie in 1991 zorgde voor het ontstaan van een serie conflicten. Deze conflicten sluimerden echter al langere tijd onderhuids. De Balkan en het Midden-Oosten zijn gedurende het gehele bestaat van de Sovjet-Unie een broeinest van etnische en nationalistische onrust geweest. De kunstmatige stablitieit van de Sovjet-Macht, die als een ideologische en onderdrukkende deken over deze gebieden heenlag, voorkwam een geweldsuitbarsting. Nu beginnen ook de VS, die andere pijler onder de relatieve en valse stabliliteit van de Koude Oorlog, weg te glijden. Volgens Kaplan staan daardoor andere gebieden op het punt te ontploffen. Noord-Korea bijvoorbeeld, werd in de Koude Oorlog in bedwang gehouden door de Sovjet-Unie, terwijl het zuiden het troetelkindje van de VS was. Nu is China de dominante macht in dat deel van de wereld, en hebben de VS hun handen vol aan oorlogen in Irak en Afghanistan.

Sommigen denken dat met de neergang van de VS de rol van China steeds groter wordt. De opkomst van China op het wereldtoneel heeft echter een heel andere achtergrond. De VS en de Sovjet-Unie trokken de wereld in met een zendingsdrang die gebaseerd was op een ideal, de liberale democratie respectievelijk het communisme. China heeft meer weg van een isolationistische macht die vooral de wijde wereld in trekt vanwege zijn enorme behoefte aan grondstoffen. Kaplan vreest dat het China niks kan schelen dat Iran kernwapens ontwikkelt zolang ze maar aardgas leveren. En China houdt het gruwelijke regime in Noord-Korea op de been. China profiteert vooral van de pogingen die de VS ondernemen om handelsroutes te beschermen en stabiliteit te brengen in Afghanistan en Pakistan, zodat het land daar later grondstoffen aan kan onttrekken. De militaire voorsprong van de VS op een land als China zal nog wel even aanhouden, maar wordt wel steeds kleiner. Misschien hebben de VS niet echt de mentaliteit die bij een grootmacht hoort. Maar als ze hun betrokkenheid bij de wereld laten varen, is de onrust die we vandaag de dag zien nog maar een voorproefje van de chaos die ons te wachten staat.

Bron(nen): Volkskrant (niet online)