In het Vaticaan was een half miljard zoek. De helft heeft de accountant teruggevonden in een waszak

woensdag, 07 mei 2025 om 5:33

bijgewerkt om woensdag, 07 mei 2025 om 6:03

De financiele puinhoop in het Vaticaan heeft Franciscus niet weten op te lossen. Dat blijkt uit een diepgravende en lange analyse van de experts van de Wall Street Journal. (De hele 4000-woorden analyse onder de link)

Financiële crisis in het Vaticaan na overlijden paus Franciscus

Na het overlijden van paus Franciscus op 21 april 2025 is de financiële situatie van het Vaticaan opnieuw onder een vergrootglas komen te liggen. De afgelopen jaren stond de Heilige Stoel al in het middelpunt van financiële schandalen, hervormingspogingen en hardnekkige tekorten. Ondanks alle inspanningen van de overleden paus blijkt het Vaticaan nog steeds in diepe financiële problemen te verkeren.

Hoe groot is de financiële puinhoop?

De cijfers liegen er niet om. Het Vaticaan kampt met aanzienlijke tekorten:

Een begrotingstekort van €83 miljoen in 2024
Oplopende pensioenfondsverplichtingen van bijna 2 miljard euro
Een vastgoedschandaal in Londen dat tussen de 139 en 189 miljoen euro heeft gekost

De situatie is zo ernstig dat paus Franciscus in zijn laatste maanden nog een brandbrief stuurde aan de kardinalen waarin hij opriep tot "moed en extra inspanning" om de tekorten aan te pakken. "Extra inspanning is nu nodig van ieders kant, zodat een tekort van nul niet alleen een theoretisch, maar ook effectief een haalbaar doel is," schreef hij.

Wat ging er mis onder Franciscus?

Toen de Argentijnse paus in 2013 aantrad, begon hij meteen met het hervormen van de Vaticaanse financiën. Hij richtte het Secretariaat voor de Economie op en nam maatregelen voor meer transparantie. Maar ondanks deze hervormingen verdrievoudigde het begrotingstekort tijdens zijn pontificaat.

Een van de grootste problemen was het beruchte vastgoedschandaal in Londen. Het Vaticaan deed een uiterst ongunstige investering in een luxueus gebouw in de wijk Chelsea. Door tussenkomst van dubieuze makelaars en mogelijk corruptie binnen de Vaticaanse muren, veranderde deze investering in een financieel zwart gat.

Witwassen en fraude: een duister verleden

De recente problemen komen niet uit de lucht vallen. Het Vaticaan heeft een lange geschiedenis van financiële schandalen:

Kardinaal Angelo Becciu werd in 2023 veroordeeld tot 5,5 jaar celstraf voor zijn rol in fraudezaken
In 2021 begon een megaproces tegen dertien verdachten wegens financiële misdrijven
De Vaticaanse bank IOR werd jarenlang gezien als een mogelijke route voor witwaspraktijken

Welke hervormingen zijn wel gelukt?

Niet alles was kommer en kwel. Franciscus zette grote stappen richting meer transparantie:

Centralisatie van alle financiële middelen bij de Vaticaanse bank
Verbetering van de administratie bij het Patrimonium van de Apostolische Stoel (APSA)
In 2024 prees de Europese waakhond Moneyval de vooruitgang in de strijd tegen witwassen

Een strategische zet was het weghalen van het financieel beheer bij het Staatssecretariaat, het machtigste dicasterie van de Romeinse curie. Hierdoor werd deze instantie teruggebracht tot een puur diplomatieke functie, zonder controle over de zogenaamde "tesoretto" (schatkistje) van ongeveer 700 miljoen euro.

Wat staat de nieuwe paus te wachten?

De opvolger van Franciscus erft een immense vastgoedportefeuille - het Vaticaan geldt als een van de grootste vastgoedbezitters ter wereld. Alleen al in Italië bezit de kerk naar schatting 115.000 panden met een waarde van ongeveer €1.200 miljard.

Tegelijkertijd wacht er een uitdaging om het structurele begrotingstekort te dichten en het vertrouwen van gelovigen te herstellen. De financiële hervormingen van Franciscus moeten worden voortgezet en verdiept, anders dreigt de Heilige Stoel verder weg te zakken in financieel drijfzand.