“Je bent gewoon lui.” Ellis had het zijn hele leven gehoord. Toen hij voor het eerst in therapie kwam, was dat het eerste wat hij over zichzelf zei. Maar was hij echt lui of speelde er iets anders?
Als we iemand ‘lui’ noemen, bedoelen we meestal dat diegene geen zin heeft om hard te werken. Geen ambitie, geen discipline. Maar volgens psychologen zit daar vaak een heel ander verhaal achter. Luiheid blijkt regelmatig een symptoom te zijn van iets diepers, zoals depressie, angst of een laag zelfbeeld.
Ellis werkte als assistent van een timmerman. Hij kwam op tijd, deed zijn werk, maar had geen behoefte om ooit ‘meester-timmerman’ te worden. “Ik wil gewoon m’n werk doen en naar huis gaan,” zei hij. Toch kreeg hij al van jongs af aan te horen dat hij ‘meer uit zichzelf moest halen’. Zijn ouders noemden hem ongemotiveerd. Leraren vonden dat hij zijn potentieel niet waarmaakte. In therapie bleek al snel dat Ellis niet lui was, maar zich vaak hopeloos voelde. omdat niemand hem leek te accepteren zoals hij was.
Rebecca had een soortgelijk verhaal. Slim, grappig, creatief, maar ook zij had haar hele leven gehoord dat ze ‘meer kon dan ze liet zien’. In haar studententijd werd bij haar dyslexie vastgesteld. Ondanks die diagnose bleef ze kampen met schaamte en het gevoel dat ze tekortschoot. “Ik wist wat ik moest doen, maar het lukte me gewoon niet,” zei ze. Anderen noemden dat luiheid. Maar in werkelijkheid had ze te vaak geprobeerd en gefaald en durfde ze daardoor soms niet eens meer te beginnen.
Wanneer luiheid eigenlijk iets anders is
Volgens psychiater Neel Burton is ‘luiheid’ vaak een signaal van iets anders: van faalangst, een laag zelfbeeld of zelfs angst voor succes. Mensen saboteren zichzelf soms onbewust, omdat ze bang zijn voor wat er gebeurt als ze wél slagen of omdat ze denken dat ze het toch niet verdienen.
Dat maakt het extra pijnlijk als de omgeving blijft pushen. “Je moet gewoon even doorzetten!” of “Als je echt wil, lukt het wel!”, dat bedoelen we vaak goed, maar dit soort opmerkingen versterken juist het gevoel van tekortschieten.
Wat helpt dan wel?
Therapeuten noemen drie dingen die kunnen helpen:
- Focus op kwaliteiten. In plaats van kijken naar wat iemand ‘niet doet’, kun je kijken naar wat wél lukt. Ellis bleek bijvoorbeeld een enorm goede luisteraar te zijn, iets wat hem geliefd maakte bij vrienden.
- Laat verwachtingen los. Niet elke kwaliteit hoeft meteen ‘doelgericht’ ingezet te worden. Je mag goed zijn in iets zonder dat je er een carrière van hoeft te maken.
- Zoek naar oorzaken. Lui gedrag is vaak het topje van de ijsberg. Daaronder kunnen verdriet, angst of uitputting schuilgaan. Pas als je die onderliggende emoties serieus neemt, kan er iets veranderen.
Dus: de volgende keer dat je jezelf (of een ander) lui noemt, stel dan eerst de vraag: Wat zit daaronder? Misschien is het geen luiheid, maar vermoeidheid, faalangst, of simpelweg het verlangen om gewoon even goed genoeg te zijn, zoals je bent.
Bron: Psychology Today
POPULAIR NIEUWS
Waarom vrouwen na hun dertigste anders daten
Wetenschappers waarschuwen voor enorme plasticcrisis: we zitten midden in stille ramp
Hekel aan sporten? Dat komt door je moeder
Regisseur in je slaap: zo leer je je dromen én nachtmerries sturen
Waarom je cake écht niet mag bakken zonder boter én bakpapier
