Drie typen gaslighters op de werkvloer: zo herken je ze
psychologiezaterdag, 02 augustus 2025 om 20:10
Gaslighting is geen zeldzaam fenomeen en het komt vaker voor op kantoor dan je denkt. Een nieuwe studie onthult waarom sommige collega’s of leidinggevenden dit manipulatieve gedrag vertonen.
Gaslighting – het subtiel manipuleren van iemand zodat diegene gaat twijfelen aan zichzelf, zijn gevoelens of zelfs de werkelijkheid – wordt vaak besproken in de context van relaties. Maar ook op de werkvloer komt het veel voor. En het effect kan verwoestend zijn: twijfel aan je kunnen, een gevoel van hopeloosheid en zelfs het idee dat je gek aan het worden bent.
Een recente studie uit 2024, gebaseerd op onderzoek sinds 1981, laat zien waar gaslighting vandaan komt. De onderzoekers ontdekten dat er drie belangrijke drijfveren zijn: verlatingsangst, onverantwoordelijkheid en snel afgeleid zijn. Die combinatie zorgt ervoor dat sommige mensen koste wat kost de controle willen houden over anderen.
Drie soorten gaslighters op het werk
De onderzoekers onderscheiden drie typen gaslighters die ook op de werkvloer goed te herkennen zijn:
De valse mentor
Deze persoon strooit met complimenten, maakt je ‘bijzonder’ en trekt je in een web van vleierij. Je voelt je speciaal, maar langzaam raak je het contact met de realiteit kwijt. Beloftes worden niet nagekomen en verantwoordelijkheid wordt vermeden. Je doet er goed aan om alert te blijven: wie zich opwerpt als redder, heeft soms zelf een verborgen agenda.
Deze persoon strooit met complimenten, maakt je ‘bijzonder’ en trekt je in een web van vleierij. Je voelt je speciaal, maar langzaam raak je het contact met de realiteit kwijt. Beloftes worden niet nagekomen en verantwoordelijkheid wordt vermeden. Je doet er goed aan om alert te blijven: wie zich opwerpt als redder, heeft soms zelf een verborgen agenda.
De valse moralist
Deze gaslighter lijkt juist onberispelijk. Doet veel goeds, gedraagt zich sociaal en loyaal. Maar ondertussen worden problemen geminimaliseerd of genegeerd. Het ‘goede gedrag’ is bedoeld om misstanden te verbloemen. “Zo’n aardig persoon kan toch niets verkeerd doen?” – precies dat maakt het zo gevaarlijk.
Deze gaslighter lijkt juist onberispelijk. Doet veel goeds, gedraagt zich sociaal en loyaal. Maar ondertussen worden problemen geminimaliseerd of genegeerd. Het ‘goede gedrag’ is bedoeld om misstanden te verbloemen. “Zo’n aardig persoon kan toch niets verkeerd doen?” – precies dat maakt het zo gevaarlijk.
De tough-love leider
De harde, onvoorspelbare baas. Vernederend, kritisch en zogenaamd ‘recht door zee’. Zegt dat zijn of haar aanpak nodig is om mensen te motiveren. In werkelijkheid veroorzaakt het angst, onzekerheid en een slechte werkcultuur. Terwijl sommige collega’s worden gespaard, krijgen anderen alle klappen.
De harde, onvoorspelbare baas. Vernederend, kritisch en zogenaamd ‘recht door zee’. Zegt dat zijn of haar aanpak nodig is om mensen te motiveren. In werkelijkheid veroorzaakt het angst, onzekerheid en een slechte werkcultuur. Terwijl sommige collega’s worden gespaard, krijgen anderen alle klappen.
Waarom doen ze dit?
De drijfveren van gaslighters komen vaak voort uit persoonlijke pijn of onverwerkte trauma’s:
- Verlatingsangst: vooral de harde leiders blijken diep vanbinnen bang om verlaten of afgewezen te worden. Hun controle is een beschermingsmechanisme.
- Onverantwoordelijkheid: valse mentoren nemen zelden verantwoordelijkheid voor de schade die ze veroorzaken. Ze zijn vooral met zichzelf bezig.
- Afleiding: gaslighters met plotse woede-uitbarstingen blijken moeite te hebben met concentratie en zelfbeheersing. Daardoor reageren ze chaotisch en grillig, wat slachtoffers nog meer in verwarring brengt.
Wat kun je doen?
Herken je dit gedrag op je werk? Let op deze rode vlaggen:
- Overdreven vleierij zonder opvolging.
- Plotselinge, onvoorspelbare kritiek.
- Een collega of leidinggevende die zich voordoet als redder, maar je laat twijfelen aan je waarneming.
- Een ‘goede collega’ die misstanden bagatelliseert.
Wees waakzaam, praat erover met vertrouwenspersonen of HR, en normaliseer het gedrag niet. Gaslighting hoort niet thuis in een gezonde werkcultuur.
Bron: Psychology Today
POPULAIR NIEUWS
Van kanker tot hartproblemen: wat zeggen je nagels over je gezondheid?
Gebruik geen zoetjes of light frisdrank als je tegen kanker wordt behandeld.
Wall Street schrikt van banencijfers: komt er echt een Trump-slump?
Hoe snel je hersenen verouderen, bepaal je grotendeels zelf
Kan je ziek worden van de airco? Feiten, fabels en slimme tips
