Narcisten op de werkvloer: hoe herken je hen?

Narcisten op je werk: het is geen zeldzaamheid en de gevolgen zijn vaak groter dan je denkt. Hoewel een narcist op het eerste gezicht charismatisch en daadkrachtig oogt, blijkt de onderliggende dynamiek allesbehalve bevorderlijk voor een prettige samenwerking. In Nederland heeft rond de zes procent van de bevolking (trekken van )een narcistische persoonlijkheidsstoornis – op kantoor gaat het dus vrijwel altijd om meer dan enkele losse incidenten.

Narcisten willen in alles het stralende middelpunt zijn. Hun ego verlangt continue bevestiging, hun behoefte aan macht en bewondering is eindeloos. Successen van anderen worden klein gehouden of zelfs als eigen verdienste gepresenteerd. Tegenspraak wordt nauwelijks verdragen – kritiek krijgt steevast een vijandige reactie, óf wordt handig afgewimpeld. Regels zijn er vooral voor anderen en principes zijn makkelijk plooibaar als dat uitkomt. Voor het bedrijfsimago is dat misschien even handig, maar voor collega’s voelt het als overleven.

Niet zelden raken teams onder een narcistische leidinggevende verdeeld, groeit er wantrouwen en klimmen verzuimcijfers. Uit vele praktijkvoorbeelden blijkt: waar narcisten de dienst uitmaken, daalt het werkplezier, verdwijnt de openheid en nemen veiligheidsgevoel en motivatie af. Innovatieve ideeën? Alleen als het hun status dient. Medewerkers met burn-out of mensen die vertrekken omdat ze niet meer gezien worden komen dan niet zelden voor.

Hoe ga je om met een narcist in je team? Blijf vooral bij jezelf en neem niets persoonlijk, want narcisme draait niet om jou maar om het zelfbeeld van de ander. Stel heldere grenzen – emotioneel, mentaal en praktisch. Wees direct, maar blijf feitelijk en trap niet in pogingen tot manipulatie of gaslighting. Probeer niet te veranderen wie je narcistische collega is; accepteer het gedrag, maar begrens het voor jezelf. En als dat niet lukt? Bespreek de situatie intern en zoek steun, want je bent vrijwel nooit de enige die last heeft van deze dynamiek.

Een narcist verandert je werkomgeving in zijn persoonlijke speelveld. Maar jij bepaalt hoeveel je daarvan toelaat. Blijf assertief en bescherm je energie, want in een gezonde organisatie draait het om team, niet om het ego van één.