Narcisten op de werkvloer: herken de waarschuwingssignalen + Checklist: De 15 gedragingen die alle narcisten gemeen hebben

maandag, 04 augustus 2025 om 18:26

bijgewerkt om maandag, 04 augustus 2025 om 19:37

Narcistische collega’s zien er op het eerste gezicht uit als gedroomde toppers: ambitieus, resultaatgericht en overtuigend. Precies die woorden in een vacature blijken echter een magneet voor rule-benders, blijkt uit nieuw onderzoek in Management Science. Professor Scott Jackson vat het scherp samen: “Narcissism is the dominant personality trait associated with earnings management, fraud and manipulation.”

Typische rode vlaggen

Let dus op de taal die mensen aantrekt én op hun gedrag in teamverband. Typische rode vlaggen:

Ze claimen successen als eigen verdienste, maar schuiven fouten af op anderen.
Ze hanteren dubbele moraal: regels gelden wel voor jou, niet voor hen.

Ook subtieler gedrag verraadt zich snel. Narcisten zoeken voortdurend bevestiging, hebben moeite met kritiek en kiezen projecten waarin ze solo kunnen schitteren. In organisaties met een sterke verkoop- of groeifocus worden deze eigenschappen soms zelfs beloond, maar de keerzijde is groot: creatief boekhouden, overdreven risico’s en toxische cultuur.

Het lijkt op liefde, het is controle

Wat kun je doen? Houd sollicitatiegesprekken gedrags-gericht; vraag naar voorbeelden van teamwork, ethische dilemma’s en hoe iemand omgaat met tegenslag. Zorg voor checks-and-balances in gevoelige functies en creëer een meldcultuur waarin collega’s onethisch gedrag zonder repercussies kunnen signaleren.

Voor wie vermoedt dat ook relaties kunnen lijden onder dit persoonlijkheidstype: lees ons stuk “Experts waarschuwen: dit lijkt op liefde, maar is eigenlijk controle” op welingelichtekringen.nl voor psychologische achtergrond in de privésfeer.

Checklist: De 15 gedragingen die alle narcisten gemeen hebben

Narcisme is een persoonlijkheidskenmerk dat vaak wordt geassocieerd met een overdreven gevoel van eigenwaarde en een gebrek aan empathie. Hoewel niet iedereen met narcistische trekken een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft, zijn er bepaalde gedragingen die veel narcisten gemeen hebben. Hier zijn 15 opvallende kenmerken:

1. Overdreven behoefte aan bewondering

Narcisten verlangen voortdurend naar aandacht en lof. Ze willen dat anderen hen zien als speciaal en belangrijk.

2. Gebrek aan empathie

Ze hebben moeite om zich in te leven in de gevoelens en behoeften van anderen, wat relaties moeilijk kan maken.

3. Manipulatief gedrag

Narcisten gebruiken vaak manipulatie om hun zin te krijgen, zoals schuldgevoelens opwekken of mensen tegen elkaar uitspelen.

4. Overmatige focus op uiterlijk of status

Ze hechten veel waarde aan materiële zaken, uiterlijk vertoon en sociale status om hun imago te versterken.

5. Moeite met kritiek

Zelfs constructieve kritiek kan leiden tot defensief gedrag of woede-uitbarstingen, omdat het hun zelfbeeld bedreigt.

6. Een gevoel van superioriteit

Ze geloven vaak dat ze beter zijn dan anderen en recht hebben op speciale behandeling.

7. Het uitbuiten van anderen

Narcisten gebruiken vaak mensen in hun omgeving om hun eigen doelen te bereiken, zonder rekening te houden met de gevolgen voor die personen.

8. Overdrijven van prestaties

Ze maken hun successen groter dan ze zijn om indruk te maken op anderen.

9. Jaloezie of het gevoel dat anderen jaloers zijn op hen

Ze kunnen jaloers zijn op anderen, maar geloven ook vaak dat anderen jaloers zijn op hen.

10. Gebrek aan langdurige vriendschappen

Doordat ze relaties vaak zien als middel tot een doel, hebben ze moeite om diepe, langdurige banden te vormen.

11. Sterke behoefte aan controle

Narcisten willen vaak de touwtjes in handen houden en raken gefrustreerd als dingen niet volgens hun plan gaan.

12. Charmant maar oppervlakkig gedrag

In sociale situaties kunnen ze charismatisch overkomen, maar dit dient vaak alleen om hun doelen te bereiken.

13. Angst voor afwijzing

Achter hun zelfverzekerde façade schuilt vaak een diepe angst om afgewezen of niet gewaardeerd te worden.

14. Onvermogen om verantwoordelijkheid te nemen

Ze geven anderen vaak de schuld van problemen en nemen zelden verantwoordelijkheid voor hun eigen fouten.

15. Constante zoektocht naar validatie

Hun zelfbeeld hangt sterk af van externe bevestiging, waardoor ze voortdurend goedkeuring zoeken bij anderen.

Deze gedragingen kunnen variëren in intensiteit en zijn niet altijd even duidelijk zichtbaar. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen iemand met narcistische trekjes en iemand met een daadwerkelijke narcistische persoonlijkheidsstoornis.