Waarom je sommige dingen wél onthoudt en andere dingen vergeet

Je loopt door een park en let half op wat je ziet: een eekhoorn hier, een bankje daar. Opeens ontdek je een portemonnee vol geld. Die vondst onthoud je natuurlijk perfect, maar merkwaardig genoeg blijken ook die ogenschijnlijk saaie details van vlak daarvoor ineens kristalhelder in je geheugen te staan. Wetenschappers van Boston University hebben nu uitgezocht waarom dat gebeurt.

Het team analyseerde data van tien verschillende experimenten en kwam tot een verrassende conclusie: emotioneel geladen momenten werken als een soort beschermlaag voor herinneringen, maar niet voor alle herinneringen gelijkelijk. Ze versterken vooral zwakke, wankele geheugensporen die anders vergeten zouden worden.

In experimenten kregen deelnemers plaatjes van dieren en gereedschap te zien. Later werden ze beloond of bedreigd bij één van de twee categorieën. Een dag later testten de onderzoekers welke plaatjes ze nog konden herkennen. Het bleek dat plaatjes die vlak voor of na de emotionele gebeurtenis waren getoond, beter werden onthouden dan je zou verwachten.

Dit effect werkte vooral voor dierenplaatjes, die over het algemeen slecht werden onthouden. Gereedschap bleef mensen sowieso al beter bij, waarschijnlijk omdat we onbewust motorische reacties krijgen bij het zien van gebruiksvoorwerpen. Die sterke basisherinneringen konden nauwelijks verder versterkt worden door emotie.

De onderzoekers ontdekten ook dat de visuele gelijkenis tussen gewone plaatjes en emotioneel geladen plaatjes een rol speelde. Hoe meer een saai plaatje leek op een belangrijk plaatje, des te beter werd het onthouden.

Dit verklaart waarom je details rond emotionele momenten zo goed onthoudt. Je brein geeft die ogenschijnlijk willekeurige herinneringen voorrang omdat ze gelinkt zijn aan iets belangrijks.

De bevindingen lossen een langlopend wetenschappelijk debat op. Sommige onderzoekers konden dit geheugeneffect niet repliceren, terwijl anderen het wel vonden. Het nieuwe onderzoek laat zien dat beide groepen gelijk hadden: het effect bestaat, maar is kieskeurig. Het werkt alleen voor zwakkere herinneringen die nog niet stevig verankerd zijn.

Bron: Science Advances