De aarde draait steeds langzamer rond haar as, en dat heeft mogelijk geleid tot de zuurstof in onze atmosfeer. Nieuw onderzoek toont namelijk aan dat langere dagen cruciaal waren voor bacteriën die 2,4 miljard jaar geleden onze planeet van zuurstof voorzagen. Door de zwaartekracht van de Maan vertraagt de draaiing van de aarde al 4,5 miljard jaar. Dagen waren 1,4 miljard jaar geleden bijvoorbeeld slechts 18 uur lang. We winnen wellicht nog altijd 1,8 milliseconden per honderd jaar.
En dat uit zich in de manier waarop het leven op aarde zich heeft ontwikkeld. In Lake Huron, een van de Grote Meren van de VS, vonden wetenschappers microbiële matten die lijken op de oercyanobacteriën van weleer. Twee soorten microben vechten hier om dominantie: witte zwavelbacteriën die 's nachts actief zijn, en paarse cyanobacteriën die overdag zuurstof produceren via fotosynthese.
Late opstarters
Het probleem: de paarse bacteriën zijn late opstarters. Ze hebben uren nodig voordat ze op volle toeren draaien. Bij korte dagen krijgen ze onvoldoende tijd om aanzienlijke hoeveelheden zuurstof te maken.
Toen dagen langer werden, kregen dergelijke zuurstofproducerende bacteriën meer tijd om hun werk te doen. Dit verklaart mogelijk de Grote Zuurstofcatastrofe 2,4 miljard jaar geleden, het moment waarop bacteriën zo massaal zuurstof begonnen uit te stoten dat de hele atmosfeer veranderde.
Ondanks de naam ‘Grote Zuurstofcatastrofe’ was dit een cruciale stap in de evolutie van het leven op aarde. De toename van zuurstof maakte de ontwikkeling van complexe, meercellige organismen mogelijk en legde de basis voor het ontstaan van dieren en uiteindelijk mensen. En dat werd allemaal mogelijk doordat de aarde steeds trager rond haar eigen as draait.