Voor het eerst hebben wetenschappers basaltmonsters kunnen bestuderen die afkomstig zijn van de mysterieuze achterkant van de maan. En die blijken verrassend anders dan alles wat we eerder zagen. De monsters werden tijdens de Chinese ruimtemissie Chang’e-6 verzameld in het Zuidpool-Aitken-bekken, een van de grootste inslagkraters in ons zonnestelsel. Uit geochemisch onderzoek blijkt dat het basalt uit deze regio afkomstig is uit een zogeheten “ultra-depleted mantle”; dat is een soort uitgeputte laag diep onder het maanoppervlak. Daarin ontbreken bijna alle sporen van bepaalde chemische elementen die normaal wél aanwezig zijn in vulkanisch gesteente.
Dat maakt de vondst uitzonderlijk. De meeste maanstenen, bijvoorbeeld uit de Amerikaanse Apollo-missies, kwamen van de zichtbare kant van de maan, en hadden een totaal andere chemische samenstelling. De nieuwe monsters wijzen op een ander soort ontstaansgeschiedenis aan de achterkant van de maan.
Sporen van een oeroude impact
De onderzoekers denken dat deze 'uitputting' op twee manieren kan zijn ontstaan. Ofwel is dit gesteente gevormd uit een diepe, droge magma-oceaan toen de maan net was ontstaan. Ofwel werd het materiaal leeggezogen tijdens een gigantische inslag die het Zuidpool-Aitken-bekken vormde. Dat zou een botsing zijn geweest met een planetoïde van meer dan 2.000 kilometer breed. In beide scenario’s zijn de monsters een soort tijdcapsule die informatie bewaren over de allervroegste geschiedenis van de maan.
Hoewel de voor- en achterkant van de maan aan het oppervlak sterk verschillen, tonen de monsters gelijkenissen met eerder onderzochte stenen van de zichtbare kant. Dat doet vermoeden dat de diepe ondergrond van beide kanten opvallend gelijk is.
De studie doet wetenschappers denken dat gigantische inslagen zoals die op de maan mogelijk een belangrijke rol hebben gespeeld in de vorming van de binnenkant van planeten, ook op aarde. Zulke inslagen zouden hete, vloeibare lagen in beweging kunnen hebben gezet, en zo de bouwstenen van het binnenste van planeten opnieuw verdeeld hebben.