Waarom je je beter voelt in het bos dan in de stad (en wat dat zegt over onze evolutie)

Gedurende miljoenen jaren evolueerden onze voorouders in natuurlijke omgevingen vol bomen, planten en open landschappen. Pas de laatste tweehonderd jaar veranderde dat razendsnel door de Industriële Revolutie.

Tegenwoordig woont meer dan de helft van de wereldbevolking in steden. Mensen in westerse landen brengen maar liefst 93 procent van hun tijd binnenshuis door. Dat betekent dat we nu vooral leven tussen beton, plastic en staal, in plaats van tussen groen en natuur.

Het gekke is dat ons lichaam daar niet op is voorbereid. Onderzoekers hebben ontdekt dat mensen in meer geïndustrialiseerde omgevingen op meerdere vlakken slechter functioneren dan in natuurlijke settings.

Luchtvervuiling blijkt bijvoorbeeld de vruchtbaarheid te verminderen. Tussen 1973 en 2018 daalde het aantal zaadcellen wereldwijd met meer dan de helft. Ook chemicaliën uit plastic en bestrijdingsmiddelen verstoren het hormoonhuishouden.

Je immuunsysteem lijdt ook onder stedelijke omstandigheden. In gebieden met minder groen hebben mensen vaker infecties en ontstekingsziektes. Dit komt deels doordat we minder in contact komen met nuttige bacteriën uit de natuur, waar ons afweersysteem mee heeft leren samenwerken.

Zelfs je hersenen werken anders. Onderzoek toont aan dat kinderen in groene buurten beter scoren op geheugentests en dat ouderen in steden sneller achteruitgaan in hun denkvermogen. Stedelingen hebben bovendien veel hogere stressniveaus.

De verklaring ligt in twee mechanismen. Ten eerste missen moderne omgevingen belangrijke natuurlijke elementen die je immuunsysteem versterken. Of denk aan de biodiversiteit van bacteriën waar je als kind mee in contact moet komen voor een gezond afweersysteem.

Ten tweede brengen geïndustrialiseerde omgevingen nieuwe bedreigingen met zich mee waar ons lichaam niet op berekend is. Fijnstof, geluidsoverlast en kunstlicht verstoren processen die miljoenen jaren stabiel waren.

In 2020 woog alle door mensen gemaakte materie voor het eerst in de geschiedenis meer dan alle levende natuur op aarde samen. Van beton tot plastic, van metaal tot glas. We leven nu in een volledig door onszelf gecreëerde wereld.

De onderzoekers noemen dit de Environmental Mismatch Hypothesis: onze biologie is nog steeds afgestemd op natuurlijke omgevingen, maar die zijn in snel tempo vervangen door iets totaal anders.

Het goede nieuws is dat je lichaam snel reageert op contact met de natuur. Na vijftien minuten in het bos dalen stresshormonen al meetbaar. Een wandeling door het groen verbetert je concentratie meer dan een wandeling door de stad.

Landen als Finland en Japan schrijven zelfs natuurbezoeken voor als medische behandeling. En daar hebben ze een punt. Het onderzoek suggereert dat toegang tot natuur net zo belangrijk is voor onze gezondheid als schoon drinkwater of voldoende voedsel.

De vraag is nu: gaan we onze steden aanpassen aan wat ons lichaam nodig heeft? Of verwachten we dat ons lichaam zich in een paar generaties aanpast aan beton en asfalt? De wetenschap wijst in elk geval een duidelijke richting: meer groen, minder industrie, gezondere mensen.

Bron: Biological Reviews