Als Parkinson in het water zit: hoe schoon milieu hersenziektes kan voorkomen

Parkinson werd lang gezien als iets dat “in de familie zit”, maar een groeiende groep neurologen schuift die gedachte resoluut opzij. In een recent overzichtsartikel concluderen onderzoekers dat de belangrijkste oorzaken van Parkinson vooral in de omgeving liggen: pesticiden, luchtvervuiling en industriële oplosmiddelen, waaronder het schoonmaakmiddel trichloorethyleen (TCE). Dat spul komt niet alleen in fabrieken voor, maar ook in bodem en grondwater – en dus uiteindelijk in het drinkwater.

Een grote Amerikaanse studie onder meer dan 340.000 mensen liet zien dat langdurige blootstelling aan TCE met het drinkwater samenhing met een ongeveer 70 procent hoger risico op Parkinson decennia later. In een latere, landelijke analyse bij ruim 220.000 Medicare‑verzekerden vonden onderzoekers dat mensen die woonden in gebieden met de hoogste TCE‑concentraties in de buitenlucht ongeveer 10 procent meer kans hadden op Parkinson dan mensen in de schoonste regio’s. Het effect neemt toe naarmate de blootstelling hoger wordt.

Ook case‑studies stapelen zich op. In een klassieke tweelingstudie liep de tweelinghelft die beroepsmatig met TCE werkte een zes keer hoger risico op Parkinson dan zijn niet‑blootgestelde broer. Andere rapporten beschrijven clusters van fabrieksarbeiders bij wie na jaren werken boven open TCE‑vaten niet alleen Parkinson, maar ook subtiele parkinsonistische klachten opdoken. Neurologen spreken daarom steeds vaker van een “onzichtbare oorzaak van Parkinson”, die decennia na de blootstelling pas zichtbaar wordt.

Dat betekent niet dat genen onbelangrijk zijn: sommige mutaties verhogen duidelijk het risico, maar ze kunnen de wereldwijde explosie van gevallen – de prevalentie is in 25 jaar ongeveer verdubbeld – onmogelijk alleen verklaren. Beleidsadviezen gaan inmiddels een stap verder. Een recente review verwijst naar de WHO, die expliciet oproept om blootstelling aan pesticiden, TCE en andere neurotoxische stoffen terug te dringen als serieuze preventiestrategie. Als Parkinson inderdaad deels “in het water zit”, is schoner milieu ineens ook een vorm van hersenbescherming.