Hoe Baby Orang-oetans leren overleven: een kijkje in de boomtoppen

Stel je voor: je bent een jonge orang-oetan, 20 meter hoog in de boomtoppen van het Sumatraanse regenwoud. De zon gaat onder, roofdieren worden actief, en je hebt een veilige slaapplaats nodig. Maar hoe bouw je eigenlijk zo'n nest? Volgens baanbrekend onderzoek van de University of Warwick en het Max Planck Institute is het antwoord verrassend menselijk: door heel goed naar mama te kijken en vervolgens eindeloos te oefenen.Scientists-uncover-the-secret-to-orangutan-survival-in-the-trees-_-ScienceDaily.pdf

Zeventien jaar lang hebben wetenschappers wilde Sumatraanse orang-oetans bestudeerd en ontdekt dat jonge apen hun overlevingsvaardigheden niet zomaar van nature beheersen. In plaats daarvan gebruiken ze wat onderzoekers "peering" noemen - het opzettelijk en geconcentreerd observeren van hoe anderen hun nesten bouwen.Scientists-uncover-the-secret-to-orangutan-survival-in-the-trees-_-ScienceDaily.pdf

Dr. Ani Permana van de University of Warwick legt uit: "Nestbouw is kritiek voor overleving bij orang-oetans maar is verrassend genoeg niet de focus van veel onderzoek". En dat terwijl een goed gebouwd nest letterlijk het verschil tussen leven en dood kan betekenen. Deze ingewikkelde constructies beschermen tegen roofdieren, houden de apen warm en hebben zelfs anti-muggen eigenschappen.Scientists-uncover-the-secret-to-orangutan-survival-in-the-trees-_-ScienceDaily.pdf

Orang-oetans zijn eigenlijk behoorlijk kieskeurige architecten. Ze bouwen twee verschillende soorten nesten: simpele dagnesten die meer lijken op een basic hangmat, en uitgebreide nachtnesten die je zou kunnen vergelijken met een luxe boomhut. Deze nachtnesten, vaak gebouwd op twintig meter hoogte, zijn complete slaapkamers met kussens, dekens, matrassen en zelfs een dak tegen de regen.Scientists-uncover-the-secret-to-orangutan-survival-in-the-trees-_-ScienceDaily.pdf

Het fascinerende is dat jonge orang-oetans vooral letten op de moeilijke onderdelen van het nestbouwen. Wanneer mama comfortelementen toevoegt of over meerdere bomen heen bouwt, zijn de kleintjes extra geconcentreerd. En als ze goed hebben opgelet? Dan gaan ze zelf direct aan de slag om het te proberen.Scientists-uncover-the-secret-to-orangutan-survival-in-the-trees-_-ScienceDaily.pdf

Net zoals menselijke tieners uiteindelijk hun eigen weg zoeken, beginnen oudere jonge orang-oetans te kijken naar andere volwassenen dan alleen hun moeder. Dr. Caroline Schuppli van het Max Planck Institute vergelijkt het proces: "Net zoals menselijke tieners hun eigen pad vinden, kijken volwassen wordende orang-oetans steeds meer naar het nestbouwen van anderen en beginnen te experimenteren met de boomsoorten die deze individuen gebruiken".Scientists-uncover-the-secret-to-orangutan-survival-in-the-trees-_-ScienceDaily.pdf

Maar hier komt het mooiste: uiteindelijk keren de meeste volwassen orang-oetans terug naar de nestmaterialen die hun moeder gebruikte. Het lijkt alsof ze na al dat experimenteren toch erkennen dat mama het vanaf het begin al goed deed.Scientists-uncover-the-secret-to-orangutan-survival-in-the-trees-_-ScienceDaily.pdf

Deze ontdekking gaat verder dan alleen het begrijpen van apengedrag. Het toont aan dat sociaal leren - het leren door observatie en nabootsing - veel fundamenteler is voor de ontwikkeling van mensapen dan we dachten. Nestbouw bestaat al miljoenen jaren bij onze gemeenschappelijke voorouders, wat betekent dat dit soort sociaal leren ook al heel erg oud is.Scientists-uncover-the-secret-to-orangutan-survival-in-the-trees-_-ScienceDaily.pdf

Het onderzoek onthult ook iets wat we misschien kunnen herkennen in onszelf: de combinatie van aangeboren talent en geleerd vakmanschap. Orang-oetans hebben wellicht een natuurlijke neiging om nesten te bouwen, maar de details - welke takken te gebruiken, hoe alles in elkaar past, welke extra's het nest comfortabel maken - dat alles moet worden geleerd door jaren van kijken, oefenen en fouten maken.Scientists-uncover-the-secret-to-orangutan-survival-in-the-trees-_-ScienceDaily.pdf

Misschien wel het meest opmerkelijke aspect van dit onderzoek is dat het laat zien dat orang-oetan gemeenschappen hun eigen cultuur hebben. Verschillende families gebruiken verschillende materialen en technieken, kennis die van generatie op generatie wordt doorgegeven. Zoals de onderzoekers waarschuwen: deze culturele elementen kunnen verloren gaan als we de soort en hun leefgebied niet beschermen.Scientists-uncover-the-secret-to-orangutan-survival-in-the-trees-_-ScienceDaily.pdf

De volgende keer dat je een orang-oetan in de dierentuin ziet, denk dan eens aan de ingewikkelde sociale wereld waarin ze leven. Achter die speelse blik gaat een complex leerproces schuil dat jaren duurt en generaties verbindt - een verhaal van moeders die geduldig lesgeven en kinderen die aandachtig kijken, hoog boven de grond in de kruin van het regenwoud.